" درآمدي بر علل و زمينه هاي رشد و رونق تاريخنگاري در دوره سلاطين مماليك"

"An Introduction to the Causes and Backgrounds of the Growth and Prosperity of Historiography in the Period of the Mamluks

تاريخنگاري اسلامي كه در عصر عباسي بسيار رشد پيدا كرده بود در دوره مماليك رشد مضاعفي پيدا كرد به گونه اي كه بايد عصر اين سلاطين را در مصر و شام اوج تاريخنگاري اسلامي دانست. نگارش صدها كتاب با مجلدات فراوان و حجيم در انواع تاريخنگاري و به ويژه در زمينه هاي تاريخ هاي عمومي ، محلّي ، دودماني و . . . بيانگر اين موضوع است. هيچ دوره اي از تاريخ اسلام شاهد اين همه آثار در زمينه دانش تاريخ نيست . سوال اساسي اين پژوهش اين است كه : چرا در دوره سلاطين مملوكي ( 648-923 ه) تاريخنگاري اين همه مورد توجه قرار گرفت ؟ يافته هاي اين تحقيق حاكي است جنگهاي طولاني صليبي و همچنين مغولان با مماليك در اين زمينه بسيار تاثير گذار بوده است. مورخان مسلمان با نگارش كتابهاي خود پيروزي هاي بزرگ و درخشان سلاطين مملوكي را در برابر دشمنان شرقي و غربي اسلام براي آينده گان به تصوير كشيدند.تشويق و ترغيب سلاطين و امراي مملوكي و بعضي ديگر از عوامل كه موضوع اين مقاله است نيز در اين زمينه بسيار موثر بوده است. روش مطالعه مورد استفاده در اين تحقيق ، توصيفي – تحليلي و با استناد به منابع دست اول و نيز نگاه به نوشته هاي مطالعات و تحقيقات و با مراجعه به كتابخانه و منابع ديجيتال است.

Islamic historiography with a great growth in the Abbasid era, doubled in the Mamluks period, so that this period in Egypt and the Levant should be considered the peak of Islamic historiography. Writing hundreds of books with many volumes in various historiographies, especially in the fields of public, local, dynastic and... shows this issue. No period in the history of Islam has witnessed all these works in the field of historical knowledge. The main question of this research is: Why was historiography so important in the period of Mamluks sultans (648-923 AH)? The findings of this study indicate that the long Crusades as well as the war between Mongols and the Mamluks were very effective in this regard. By writing their books, Muslim historians portrayed the great and brilliant victories of the Mamluks sultans against the eastern and western enemies of Islam for the future. Encouragement of Mamluks Sultans and rulers and some other factors that are the subject of this article have also been very effective in this regard. The study method used in this research is descriptive-analytical with reference to first-hand sources as well as looking at the studies and researches and referring to the library and digital sources.