تكامل ساختاري پس از كرتاسه منطقه آزادكوه در البرز مركزي

Post Cretaceous Tectonic Evolution of Azadkuh Region in Central Alborz Mountains

منطقه آزادكوه در البرز مركزي قرار دارد و از واحدهاي سنگي پالئوزوئيك تا سنوزوئيك تشكيل شده است. گسل آزادكوه مرز شمالي و گسل TF4 نيز مرز جنوبي منطقه را تشكيل مي‌دهند. هدف از اين پژوهش بررسي تكامل ساختاري پس از كرتاسه منطقه به‌عنوان شاهدي بر چنين تكاملي در البرز مركزي است. شواهد ساختاري برداشت شده در اين پژوهش نشان‌دهندۀ عملكرد چندين روي‌داد زمين ساختاري در بازۀ زماني سنوزوئيك در اين بخش از البرز مركزي است. در اين منطقه سنگ‌هاي آتشفشاني كرتاسه به‌صورت دگرشيب، واحدهاي ماسه سنگي-شيلي شمشك را پوشانده است. از سوي ديگر كنگلومراي پالئوسن فجن به‌صورت دگرشيبي روي اين سنگ‌هاي آتشفشاني كرتاسه و يا سنگ‌هاي قديمي‌تر قرار گرفته است. رخنمون واحدهاي سنگي كرتاسه و سازند ائوسن كرج مابين گسل‌هاي كنترل كننده منطقه آزادكوه كه در آنها گسل‌هاي نرمال هم‌زمان با رسوب‌گذاري توسعه يافته مي‌توانند نشان‌دهندۀ عملكرد نرمال اين گسل‌ها و توسعۀ حوضۀ گرابني در اين زمان باشد. شيب زياد گسل معكوس آزادكوه، راندگي سازندهاي جوان‌تر بر سازندهاي قديمي‌تر، تشكيل گسل پس راند TF3 در فراديواره آن و ساختار بالا جسته مابين آن‌ها، از نشانه‌هاي ساختاري بر وارونگي اين گسل است. گسل TF4 مرز جنوبي منطقه نيز گسلي راندگي از نوع خارج از گرابني در خلال چنين وارونگي ايجاد شده است. در پليوكواترنري حركت به‌سمت جنوب باختر پوسته خزر نسبت به ايران مركزي كه با زمين ساخت ترافشارش همراه شده است، باعث توسعۀ گسل‌هاي امتدادلغزي كه گسل‌هاي اصلي وارون شده كنترل‌كننده مرزهاي منطقۀ آزادكوه را قطع و جابه‌جا كرده‌اند، شده است.

Azadkuh region located in Central Alborz Range and comprises Paleozoic to Cenozoic rock units. The Azadkoh Fault in the north and the TF4 Fault in the south bounded the region. This study aimed to investigate structural events in the region as a part of central Alborz since Cretaceous. Investigation of structural evidence shows several geological events in Cenozoic at this part of Central Alborz range. Cretaceous volcanic overlay the Triasic-Jurasic Shemshak Formation as angular unconformity. In addition, the Paleocene Fajan conglomerate as angular unconformity overlay the Cretaceous volcanic or older rocks. The presence of Cretaceous rocks and the Karaj Formation within the Eocene basin bounding faults in which syn-sedimentary faults developed demonstrate that the faults formed as normal kinematic acting as the basin bounding faults. Several evidence including high dip angle of the Azadkuh Fault, development of the TF3 Fault as the Azadkuh Fault backthrust in the fault hanging wall, thrust of the younger Cretaceous rocks over the older Triassic-Jurassic rocks, and formation of a pop-up structure in between the Azadkuh and TF3 faults might reflect the inverted normal nature for the faults. During Plio-Quaternary SW-ward movement of the Khazar Block with respect to Central Iran causes transpression tectonics in the region resulted in development of strike-slip faults and related structures that cross-cut the Azadkuh region inverted basin bounding faults.