بررسي نقش رويكرد حديث محوري در گسترش تيغ زني و قمه زني در دوران صفويه

Investigating the Role of Hadith-Based Approach in the Spread of Tatbir in the Safavid Period

رويكردهاي مختلف علمي در مطالعات اسلامي مؤثر است؛ يكي از اين رويكردها حديث محوري است. حديث محوري هنگام تعارض ادله، محوريت و اولويت را به حديث ميدهد. علماي اخباري به صورت آگاهانه اين رويكرد را داشتند، اما برخي علماي ديگر نيز در مواردي تحت تأثير برخي روايات قرار گرفته و به صورت ناآگاهانه آنها را بر ادله قرآني و عقلي مقدم كردهاند. اين تحقيق حول محور اين پرسش بود كه رويكرد حديث محوري در گسترش تيغ زني و قمه زني در دوران صفويه (907-1135ق) چه نقشي را ايفا كرده است؟ به نظر مي رسيد رويكرد حديث محوري برخي علماي شيعه از مهمترين عوامل و زمينه هاي گسترش تيغ زني و قمه زني در عزاداري عاشورا در دوران صفويه بوده است. اين تحقيق در پي آن بود كه پشتوانه مذهبي گسترش تيغ زني و قمه زني در دوران صفويه را كه عبارت از رويكرد حديث محوري است، به دست آورده، توجه جوامع علمي را به آن جلب كند و ريشه فكري گسترش بدعتهاي عزاداري را ارائه نمايد. اين كار، پژوهش بنيادي، توصيفيتحليلى بود و با توجه به ميان رشته اي (تاريخي حديثي) بودن آن، در برخي موارد از روشهاي نقلي، تحليل رجالي و تحليل متن نيز استفاده شد. درنتيجه تحقيق به دست آمد كه برخي علماي عصر صفوي تحت تأثير برخي روايات قرار گرفته، در مقابل تيغ زني و قمه زني در عزاداري عاشورا سكوت اختيار كردند، برخي نيز آن را تأييد نمودند و درنتيجه، هر دو گروه موجب گسترش آن در ميان شيعيان شدند. با توجه به وجود ادله عقلي و قرآني درباره حرمت اين كار، موضع علماي يادشده چيزي جزحديث محوري نيست.

Different scientific approaches are influential in Islamic studies, one of which is Hadith-oriented approach (tradition-oriented approach). Hadith-oriented approach puts priority and focuses on hadith when there arises a controversy in evidences. Akhbari scholars have adopted this approach consciously but certain other scholars have been under the influence of some narratives and not knowingly have given priority to them compared to Quranic and rational evidences. The present research tries to answer the question of" what role has hadith-oriented approach played in spreading Tatbir (Qamezani and Tighzani) in Safavid era?". It seems that the hadith-oriented approach of some Shi'a scholars was the most important factor which paved the way for spreading Tatbir in mourning of Ashura in the Safavid era. This research sought to gain religious support for the spread of Tatbir in the Safavid period, which is a hadith-centered approach, to attract the attention of the scientific community and to provide the intellectual roots for the spread of mourning innovations. This work was a descriptive-analytical research and due to its interdisciplinary (historical-hadith) nature, in some cases, narrative methods, rijali analysis and text analysis were used. The results showed that some scholars of the Safavid era were influenced by some narrations, remained silent in the face of Tatbir in the mourning of Ashura. Some also confirmed it, and as a result, both groups caused it to spread among the Shiites. Given the existence of rational and Qur'anic arguments about the sanctity of this work, the position of the mentioned scholars is nothing but hadith-oriented.