عنوان مقاله :
باستان شناسي معادن و فلزگري كهن در حاشيه كوير لوت مطالعه موردي: بخش ديهوك شهرستان طبس
پديد آورندگان :
تقوي، عابد دانشگاه مازندران - دانشكده هنر و معماري - گروه آموزشي باستان شناسي، ساري، ايران , مسعودي، ذبيح الله دانشگاه مازندران - دانشكده هنر و معماري - گروه آموزشي باستان شناسي، ساري، ايران , هاشمي زرج آباد، حسن دانشگاه مازندران - دانشكده هنر و معماري - گروه آموزشي باستان شناسي، ساري، ايران , نعيمي طرئي، پرستو پژوهشگاه ميراث فرهنگي- پژوهشكده حفاظت و مرمت آثار تاريخي، تهران، ايران
كليدواژه :
باستان شناسي معدن , فلزگري كهن , سرباره , طبس , ديهوك
چكيده فارسي :
بخش ديهوك شهرستان طبس در استان خراسان جنوبي ازجمله مناطقي است كه به دليل انبوه محوطه‌هاي ذوب و سرباره‌هاي انباشته از منظر مطالعات معدن‌كاوي و فلز گري كهن داراي قابليت‌هاي بالايي است و در قياس با ديگر مناطق ايران منطقه‌اي ناشناخته است. طي بررسي‌هاي باستان‌شناسي انجام‌شده از سوي نگارندگان و كارشناسان اداره ميراث فرهنگي خراسان جنوبي در بخش ديهوك شهرستان طبس يك معدن مس و هفت محوطه ذوب فلز كشف‌شده است كه بيانگر نقش و اهميت معدن‌كاوي و فلز گري كهن در حيات اجتماعي و اقتصادي منطقه فرهنگي ديهوك است. اين پژوهش سعي دارد به استناد نتايج بررسي روشمند ميداني باستان‌شناسي، متون و منابع نوشتاري در بخش ديهوك، شواهد مرتبط با صنعت فلزكاري، فنّاوري ذوب و نوع كانسار استحصال‌شده را باز شناساند تا امكان درك بهتر فرايند و چرخه‌ي فلزكاري شامل سه مرحله معدن‌كاوي، استخراج و ذوب فلزات فراهم آيد. با بررسي‌هاي انجام‌شده، گونه شناسي و مقايسه تطبيقي سرباره‌هاي مكشوفه با مراكز فلزي شناخته‌شده هم‌جوار به نظر مي‌رسد تركيب سرباره‌ها شامل عناصر اصلي آهن، سرب و مس باشد مطالعات و بررسي‌هاي ميداني باستان‌شناسي انجام‌گرفته در معادن و محوطه‌هاي ذوب فلز شناسايي‌شده نشان مي‌دهد، فلز گران اين منطقه از روش‌هاي روباز و زيرزميني براي استخراج كاني استفاده كردند و پس از انتقال قطعات كاني به كارگاه‌ها و كوره‌هاي ذوب به روش تشويه (برشته كردن) براي ذوب فلزات بهره بردند. مواد فرهنگي (سفال) به‌دست‌آمده از اطراف تنها كوره شناسايي‌شده نشان از اين است كه تاريخ‌گذاري نسبي اين معدن بر اساس يافته‌هاي سفالي مربوط به قرون مياني اسلامي است.
چكيده لاتين :
no abstract
عنوان نشريه :
جستارهاي باستان شناسي ايران پيش از اسلام
