شكل گيري مدارس فرانسوي در سنندج در اواخر عهد قاجار (1310-1331ق.)؛ كاركردها و واكنش‌ها

Formation of French Schools in Sanandaj during the Late Qajar Era (1310-1331 AH); Functions and Reactions

در دوره قاجار، نهادهاي مذهبي و غيرمذهبي فرانسه، با تمركز بر آموزش اقليتها و ايجاد تأسيسات فرهنگي در مناطق مسيحي و يهودي‌نشين ايران، به‌تدريج وارد عرصه فرهنگي ايران شدند. در اين روند، شهر سنندج مركز اداري - سياسي كردستان اردلان، به‌عنوان يكي از مراكز حضور اقليتهاي مذهبي اعم از آشوري و كلداني، در آن زمان مورد توجه اين مبلغان و نهادهاي فرهنگي قرار گرفت و از اواخر عهد ناصري، مدارسي در اين شهر تأسيس شد كه به لحاظ شيوه آموزش و مواد آموزشي با نظام آموزش رايج دورۀ قاجاري كاملاً متفاوت بودند. در اين پژوهش تاريخي به شيوه توصيفي- تبييني، اين پرسش مورد بررسي قرار خواهد گرفت كه مدارس فرانسوي در عهد قاجار در سنندج چرا و چگونه شكل گرفتند؟ اين مقاله نشان مي‌دهد كه سنندج در دوره قاجار به سبب حضور اقليتها، مورد توجه نهادهاي فرهنگي فرانسوي واقع شد و از رهگذر اين توجه، مدارس لازاريستها، آليانس فرانسه و آليانس اسرائيلي در آنجا شكل گرفت. اين امر، نظام آموزشي اقليتهاي ديني سنندج را وارد مرحله نوين نمود و در ميان اقشار مختلف اجتماعي آن شهر، واكنشهاي متفاوت از اقبال به اين مدارس تا انزجار و بدبيني در پي داشت.

During the Qajar period, French religious and non-religious institutions gradually entered the Iranian cultural arena, focusing on the education of minorities and the establishment of cultural facilities in the Christian and Jewish regions of Iran. In this process, the city of Sanandaj, the administrative-political center of Ardalan Kurdistan, as one of the centers of the presence of religious minorities, including Assyrians and Chaldeans, was considered by these missionaries and cultural institutions at that time. They were established in this city and were completely different from the current education system of the Qajar period in terms of teaching methods and educational materials. In this descriptive-explanatory historical study, the question of why and how French schools were formed in Sanandaj during the Qajar era will be examined. This article shows that Sanandaj was considered by the French cultural institutions during the Qajar period due to the presence of minorities. Therefore, Lazarist schools, the French Alliance and the Israeli Alliance were formed there. This brought the educational system of religious minorities in Sanandaj to a new stage, and among the various social strata of the city, different reactions were made ranging from acceptance to disgust and pessimism.