ارزيابي تأثير اصلاح كننده‌هاي آلي و شيميايي بر بعضي شاخص‌هاي شيميايي خاك-هاي شور-سديمي

Assessment of the Impact of Organic and Chemical Amendments on some Chemical Indicators of Saline-Sodic Soils

در اين پژوهش تأثير بهسازهاي آلي (ورمي­كمپوست و بيوچار) و شيميايي (گچ و گوگرد عنصري) و تلفيق ورمي­كمپوست و تيمارهاي شيميايي بر امكان اصلاح يك خاك شور- سديمي بررسي شد. اين پژوهش بر پايه طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار و در شرايط گلخانه انجام شد. نمونه­هاي خاك پس از اختلاط با تيمارهاي مختلف به مدت 120 روز در رطوبت ظرفيت مزرعه نگهداري و سپس برخي از مهمترين ويژگي­هاي شيميايي و تغذيه­اي خاك تعيين شدند. نتايج نشان داد كه ورمي­كمپوست باعث كاهش معني­دار pH خاك نسبت به تيمار شاهد شده است و تلفيق اين تيمار با گوگرد عنصري با كاهش 0/75 تا 0/95 واحدي در pH خاك مؤثرترين تيمار در بهبود اين شاخص بود. همه تيمارها با افزايش غلظت املاح محلول (مانند يون­هاي كلسيم و منيزيم) و جايگزيني برخي از اين يون­ها با سديم تبادلي خاك موجب افزايش قابل توجه هدايت الكتريكي (EC) و نسبت جذب سديم (SAR) خاك نسبت به تيمار شاهد شدند. در بين تيمارها، تيمار ورمي كمپوست و گچ با افزايش 2/8 تا 3/8 دسي زيمنس بر متر EC و 8/6 تا 9/3 واحدي در SAR نسبت به شاهد بيشترين تأثير را بر اين دو ويژگي خاك داشتند. در حالي كه آزادسازي مستقيم عناصر غذايي از تيمارهاي آلي و بهبود شرايط شيميايي خاك توسط تيمارهاي تركيبي و شيميايي موجب افزايش معني­دار شكل قابل دسترس فسفر، آهن و روي شده بود، تيمارهاي منفرد شيميايي تأثير بسيار ناچيزي بر افزايش اين عناصر داشتند. در مجموع كاربرد تركيبي تيمارهاي شيميايي و آلي (ورمي كمپوست) به­طور مؤثرتري نسبت به تيمارهاي منفرد باعث بهبود شرايط نامطلوب شيميايي خاك شور- سديمي و افزايش حاصلخيزي آن شده است.

In the current study, the effect of organic (vermicompost and biochar) and chemical (gypsum and elemental sulfur) amendments and combination of vermicompost and chemical treatments on the possibility of improving a saline-sodic soil was investigated. The experiment was conducted using a completely randomized design with three replications in a greenhouse condition. After mixing with different treatments, soil samples were kept in the field capacity for 120 days and then some of the most important chemical and nutritional properties of the soils were determined. The results showed that vermicompost caused a significant decrease in soil pH compared to the control treatment and its combination with elemental sulfur was the most effective treatment in improving pH (a drop of 0.75 to 0.95 unit in soil pH). All treatments significantly increased soil EC and SAR compared to the control treatment by increasing the concentration of soluble salts (such as Ca+2 and Mg+2) and replacing some of these ions with soil exchangeable Na. Among the treatments, vermicompost and gypsum had the greatest impact on EC and SAR by an increase of 2.8 to 3.8 dS m-1 in EC and 8.6 to 9.3 units in SAR. While available P, Fe, and Zn significantly increased by the direct release of nutrients from organic compounds and the improvement of soil chemical conditions following using the combination of organic (vermicompost) and chemical treatments, the individual chemical treatments had little effect on the improvement of elements. Overall, the combined application of chemical and organic treatments (vermicompost) more effectively than individual treatments has improved the unfavorable chemical conditions of saline-sodic soil and increased its fertility.