جايگاه زنجيره ارزش بين‌المللي در رقابت هژمونيك چين و آمريكا

هژموني ايالات متحده در نظام بين‌المللي در آغاز قرن 21 با چالشي جدي مواجه شده است. چين عملاً طي دهه‌ها، در نقش پشتيبان سرمايه‌داري آمريكا تلقي مي‌شد. كشور ياد شده اكنون در راستاي حركت بر مدار توسعه و تغيير جايگاه خود با رويكرد جديد كاهش وابستگي، كنترل بيشتر بر فناوري و رشد سلسله‌مراتبي در زنجيره ارزش بين‌المللي با توسل به توسعه بازارها، تصاحب مالكيت آنها و به‌دست آوردن سهم بيشتر از ارزش‌افزوده جهاني عمل مي‌كند. مباني پايه‌ريزي شده توسط چين با راهبرد سلطه بر توسعه فناوري‌هاي نسل جديد تحقق‌پذيرخواهد بود. اين مهم زمينه ساز رقابت بين آمريكا و چين است. در اين راستا مقاله حاضر درصدد است رقابت بين ايالات متحده و چين را براساس مؤلفه‌هاي اقتصاد سياسي نئوليبراليسم و با محوريت نقش زنجيره ارزش بين‌المللي واكاوي كند. نويسندگان مقاله درصدد پاسخ‌گويي به اين سؤال اصلي خواهند بود كه راهبرد چين در قبال آمريكا ازمنظر زنجيره ارزش بين‌المللي چگونه قابل‌تحليل است؟ فرضيه اصلي اين است كه راهبرد چين در رقابت هژمونيك با آمريكا، كنترل سودمندترين بخش‌هاي زنجيره ارزش بين‌المللي براي شكل‌دهي مطلوب به محيط بيروني و در نتيجه ادغام هدفمند در نظام سرمايه‌داري جهاني به‌جاي سازگاري صرف است. يافته‌هاي پژوهش با روشي تبييني ـ توصيفي آن است كه آنچه چين در سال‌هاي اخير به‌عنوان عنصر كليدي رشد كمي‌و‌كيفي در نردبان زنجيره ارزش در زمره سياست‌هاي كلان خود ترسيم كرده، نفوذ و تسلط بر زنجيره ارزش جهاني با نقش‌آفريني در قواعد و استانداردسازي فني به‌منظور تأمين منافع پايدار اين كشور با استفاده از ظرفيت‌هاي موجود نظام بين‌الملل است.