دشواره‌‌ي رويارويي آزادي، دولت و مذهب در جامعه عربي از ديدگاه عبدالله العروي

The Problematic Encounter of Liberty, Government, and Religion in Arab Society with Focusing on Abdallah Laroui Views

آزادي با ورود به جامعه عربي با دشواره‌‌هاي چندوجهي روبرو گشت كه اقتدارگرايي يكي از آنان است. حاكمان و دولت‌‌هاي عربي اگرچه به‌ظاهر نهاد دين را از نهاد دولت متمايز ساختند؛ ‌اما دين را ابزاري براي پيشبرد سياست‌‌هاي خود، ساخته و از مفهوم آزادي نيز معنايي متفاوت استخراج نمودند. سؤال اصلي اين مقاله اين است كه جايگاه و معناي آزادي در رويارويي با دولت و مذهب در جامعه عربي چيست؟ پاسخ به اين سئوال بدين قرار است كه درك از معناي آزادي در ادبيات سياسي عرب متفاوت است و موانعي چون اقتدار دولت باعث شده است؛ امكان و توان جامعه عربي در توسعه و گسترش آزادي، خود را به صورت ناپايدار، پديدار سازد. به همين منظور اين مقاله در صدد است؛ با استفاده از روش تفسيري - تفهمي ماكس وبر و چارچوب مفهومي آزادي، به بررسي دشواره‌‌ي رويارويي آزادي، دولت و مذهب در جامعه عربي از ديدگاه عبدالله العروي، كه يكي از متفكران مشهور در كشور مراكش در قرن بيستم است؛ بپردازد. در اين تحقيق نشان داده شده است؛ آزادي و دموكراسي به دلايل تاريخي و زمينه‌هاي قومي و فرهنگي نتوانسته عملي شود. همچنين دين مانع آزادي نيست؛ بلكه سنت‌‌هاي قبيله‌‌اي و دولت‌‌ها هستند كه در طول تاريخ مانع آزادي بوده‌‌اند.

Upon entering Arab society, freedom faced multifaceted difficulties, one of which was authoritarianism. The Arab rulers and states, although ostensibly distinguishing the institution of religion from the institution of the state; But they used religion as a tool to advance their policies and to derive a different meaning from the concept of freedom. If religion is not an obstacle to freedom; Rather, it is tribal traditions and governments that have historically impeded freedom. The main question of this article is what is the position and meaning of freedom in confronting the government and religion in the Arab society? The initial answer to this question is that the understanding of the meaning of freedom in Arabic political literature is different, and obstacles such as the authority of the state have made the Arab community's ability to develop and expand freedom unstable. To this end, this article seeks to examine the difficulty of the confrontation between freedom, government, and religion in Arab society from the perspective of Abdullah Laroui, a well-known thinker in Morocco, in the twentieth century, using the interpretive method and conceptual framework of the freedom. This study shows that freedom and democracy have not been possible due to historical and ethnic and cultural reasons.