بررسي رابطه بين كاهش حق الزحمه حسابرسي در دوران بحران اقتصادي با كيفيت حسابرسي

The relation between audit fee cuts during the economic crisis and audit quality

بحران­­ هاي اقتصادي فرصت بي­ نظيري را براي مطالعه­ ي چگونگي واكنش حسابرسان به عوامل بيروني تأثيرگذار بر محيط عملياتي صاحبكاران فراهم مي­ كند. همچنين، به دليل بحران­هاي اقتصادي، برخي حسابرسان تحت فشار صاحبكاران قرار مي­گيرند تا حق­ الزحمه ­هاي حسابرسي را كاهش دهند. در ايران به دليل شرايط تورمي، اين موضوع خود را عمدتاً در قالب افزايش حق­ الزحمه­ ي حسابرسي به ميزان كمتر از افزايش عمومي قيمت­ ها نشان مي­دهد. با كاهش حق­ الزحمه­ ي حسابرسي يا افزايش آن به ميزان كمتر از نرخ تورم، اين نگراني ايجاد مي­شود كه تلاش حسابرسان كمتر شده و مهم­تر از آن، كيفيت حسابرسي مختل شود. در اين پژوهش با بكارگيري معيارهاي چندگانه براي كيفيت حسابرسي (شامل ابهام در مورد تداوم فعاليت و تعديلات حسابرسي)، اين موضوع مورد بررسي قرار گرفت. در مجموع، يافته­ هاي پژوهش نشان مي­دهد كه هر چند بحران اقتصادي به دنبال شوك ارزي سال 1391 بر روي كيفيت حسابرسي تأثير داشته است اما كيفيت حسابرسي در شركت­ هاي صاحبكاري كه حق­الزحمه حسابرسي آنها در سال­هاي بحران اقتصادي كاهش يافته است نسبت به ساير شركت­ها داراي تفاوت معناداري نيست. يافته­ هاي پژوهش به درك نقش حسابرسان در طول دوره ­هاي بحران اقتصادي كمك مي­كند.

The economic crisis presents a unique opportunity to study how auditors respond to an exogenous shock to the clients' operating environment. Also, due to the economic crisis, some of auditors are under pressure from clients to cut audit fees during the crisis. In Iran, due to inflationary conditions, this issue manifests itself mainly in the form of an increase in auditing fees to a lesser extent than the general increase in prices. There is a concern that reduction of audit fees or increase below the inflation rate, could result in lower audit effort, and more importantly, impair audit quality. In this study, using multiple criteria for audit quality (Going Concern and Audit Adjustments), this issue was investigated. Overall, the research findings show that although the economic crisis following the currency shock in 2012 has affected the audit quality, but there is no significant difference in audit quality, between client firms that received a fee cut during the economic crisis and other client firms. Our findings contribute to understanding the role of auditors during the economic crisis.