ارزيابي حساسيت زمين‌لغزش با استفاده از رويكرد منطق فازي و سامانه اطلاعات جغرافيايي در حوزه آبخيز نكارود

زمين‌لغزش نتيجه فرآيندهاي مختلف ژئوديناميكي است و نوع مهمي از بلاي طبيعي را نشان مي‌دهد. اين پديده با آسيب رساندن به زيرساخت‌ها و ساختمان‌ها موجب خسارت‌هاي اقتصادي و اجتماعي مي‌شود. زمين‌لغزش‌ها عمدتاً توسط عوامل متعددي شامل زمين‌شناسي، خصوصيات شيب، و ساير عوامل كه در ايجاد زمين‌لغزش تأثير دارند، حادث مي‌شوند. زمين‌لغزش شايع‌ترين پديده در شمال ايران است كه هر ساله خسارت‌هاي مالي و جاني قابل‌توجهي به بار مي‌آورد. يكي از روش‌هاي بسيار پركاربرد براي كاهش اين خسارت‌ها، تهيه نقشه حساسيت به زمين‌لغزش با استفاده از روش‌هاي مناسب و انتخاب عوامل مناسب است. در اين پژوهش در حوزه آبخيز نكارود در استان مازندران با استفاده از روش منطق فازي در نرم‌افزار Arc GIS و ادغام نقشه‌هايي كه در شناسايي مناطق زمين‌لغزش تأثير زيادي دارند، مناطقي با پتانسيل بالا تا كم از مقدار يك تا پنج به زمين‌لغزش‌ها اختصاص داده شد. نتايج نشان داد زيرحوضة N1 با مقادير 37.59 (بسيار ضعيف)، 35.55 (ضعيف)، 25.21 (متوسط)، 17.41 (خوب) و 11.25 (بسيار خوب) درصد در اولويت اول مستعد وقوع زمين‌لغزش قرار دارد. با مقايسه زيرحوضه‌ها با يكديگر از لحاظ زمين‌لغزش، زيرحوضه N12 با مقادير 7.37 (بسيار ضعيف)، 14.12 (ضعيف)، 23.33 (متوسط)، 26.49 (خوب) و 28.69 (بسيار خوب) در وضعيت بهتري از لحاظ وقوع زمين‌لغزش قرار دارد. زيرحوضه‌هاي N3 ،N4 ،N5 و N6 با توجه به ميزان حساسيت به زمين‌لغزش حالت متوسط به بالا و متوسط دارند و از زيرحوضه N7 تا N11 از ميزان حساسيت زمين‌لغزش‌ها كاسته مي‌شود. نتايج به‌دست‌آمده به‌وضوح نشان مي‌دهد كه تراكم حوادث رانش زمين با درجه حساسيت عواملي مانند شيب، فقدان پوشش گياهي و نيز افزايش ميزان نفوذپذيري خاك افزايش مي‌يابد. با توجه به نتايج جهت كاهش زمين‌لغزش جلوگيري از تغييرات كاربري اراضي و انجام مطالعات قبل از انجام هر گونه كار عمراني مانند احداث جاده الزامي است. نتايج اين پژوهش براي برنامه‌ريزان، تصميم‌گيران، پژوهش‌گران و برنامه‌ريزان عمومي استفاده از زمين در منطقه مورد مطالعه مفيد و اساسي است.