طراحي و ارزيابي اثربخشي برنامه مديريت رفتاري خانواده- محور بر رضامندي زوجيت والدين داراي كودكان دبستاني با نشانگان بيش فعالي

Designing a Family-Centered Behavioral Management Program (FBMP) and Evaluating its Effectiveness in Marital Satisfaction of Parents of Children with ADHD

هدف پژوهش حاضر طراحي و ارزيابي اثربخشي برنامه مديريت رفتاري خانواده - محور بر ميزان رضايتمندي زوجيت والدين داراي كودكان بيش فعال بوده است. اين پژوهش كاربردي و نيمه آزمايشي با طرح پيش آزمون- پس آزمون و گروه گواه و جلسه پيگيري است. جامعه آماري همه والدين كودكان بيش فعال شهر تهران بود. تعداد 64 والد با روش نمونه گيري در دسترس انتخاب و در گروه هاي آزمايش و كنترل گمارش شدند. گروه آزمايش، آموزش 10 جلسه اي دريافت كرد ولي گروه گواه بدون آموزش در نوبت انتظار ماند. ابزار غربالگري و گرد آوري داده ها، مقياس درجه بندي تشخيص بيش فعالي كانرز(1999) و مقياس رضايتمندي زوجيت افروز(1390) بود. براي تحليل داده ها از تحليل واريانس با تكرار سنجش(اسپانوا) استفاده شده است. يافته ها نشان دادند كه اثربخشي برنامه خانواده- محور بر افزايش رضايتمندي زوجيت والدين، مثبت و معنادار است. محتواي برنامه مبتني بر پشتوانه نظري باركلي(1394) و افروز(1390) بوده و ضريب همبستگي آن (0/89) و پايايي آن به ميزان 0/88= α بوده است. اثربخشي آزمايشي برنامه، تفاوتي معنادار (0/51±) در سطح 0/05=α نشان داده است. مي توان گفت برنامه مذكور بر افزايش رضايتمندي زوجيت والدين اثربخشي معنادار داشته و نتايج در دوره پيگيري دوماهه نيز پايدار بوده است. برنامه خانواده- محور، بر افزايش رضايتمندي زوجيت، اثربخشي داشت و اين نتايج در دوره پيگيري دوماهه نيز پايدار بود. تعميم پذيري محدود از محدوديتهاي اين پژوهش بود. پژوهش در اين زمينه در ساير جوامع آماري، گروه ها و فرهنگهاي گوناگون و نيز براي كاهش تنش والدين و همچنين طراحي برنامه مدرسه- محور توصيه مي شود.

The aim of this study was to design a family-centered behavioral management program (FBMP) and to evaluate its effectiveness in marital satisfaction of parents of children with ADHD. This quasi-experimental study had a pretest-posttest control group design with a follow-up session. The statistical population of the study comprised all parents of primary school children with ADHD in Tehran in 2018-19 school year. Using convenience sampling method, 64 parents were selected and randomly assigned to experimental and control groups (32 parents in each group). The experimental group received the family-centered behavioral management program in 10 sessions, while the control group received no intervention. The instruments included Conners' Parent and Teacher Rating Scale (1999) and Afrooz Marital Satisfaction Scale (AMSS). The Data were analyzed by Split-plot ANOVA (SPANOVA). Results revealed that family-centered behavioral management program (FBMP) had a significant, positive effect on the marital satisfaction of parents of children with ADHD. These results were stable over the two-month follow-up period. Low generalizability of the findings is among the limitations of the study. It recommended that further research be carried out on the reduction of familial stress symptoms in the context of other statistical populations and cultures. In addition, designing school-based programs is suggested.