مطالعه تطبيقي الزام به اجراي عين تعهد در حقوق ايران و كامن‌لا

Specific performance of a contract in common law and Iran

يكي از راهكارهاي قانوني جبران نقض تعهد قراردادي و منافع وابسته بدان، الزام متعهد به انجام عين تعهد است. اتخاذ اين شيوه از سوي نظام­هاي حقوقي مختلف، گاه همچون ايران شيوه اصلي و اوليه و گاه همانند نظام حقوقي كامن ­لا شيوه فرعي و استثنائي است. ازآنجاكه تلقي اين شيوه، به‌عنوان راهكار اصلي يا فرعيِ حمايت از منافع شخص زيان‌ديده از نقض قرارداد، به پوشش دادن طيف متفاوتي از زيان­هاي وارده به وي مي‌انجامد، اين پرسش مطرح مي‌گردد كه چرا نظام حقوقي كامن­ لا، از اين شيوه به‌عنوان راهكاري فرعي و استثنائي و نظام حقوقي ايران از آن به‌عنوان راهكار اصلي و اوليه جبران نقض تعهدات قراردادي استفاده مي‌نمايد. بر همين مبنا، اين مقاله با هدف پاسخ به اين پرسش و تعيين رويكرد بهتر در استفاده از اين شيوه و بر مبناي روش تحليلي به اين نتيجه دست يافت كه مهم‌ترين دليل فرعي و استثنائي تلقي شدنِ اين شيوه در نظام حقوقي كامن­لا، وجوب رعايت اصل «لزوم كاهش خسارت» و مهم‌ترين دليلِ اصلي تلقي شدن اين شيوه در فقه اماميه و حقوق ايران، رعايت اصل «لزوم» است و با توجه به اينكه، فرعي تلقي گرديدن اين شيوه در نظام حقوقي كامن­لا، در تحت پوشش قرار دادن كليه منافع قراردادي زيان‌ديده ناتوان است، رويكرد اتخاذي نظام حقوقي ايران در اصلي تلقي كردن اين شيوه براي پوشش دادن منافع قراردادي، بهتر از رويكرد نظام حقوقي كامن­ لاست.

One of the most popular and routine remedy relating to the contractual infringements is specific performance. Application of this remedy, however, as primary or secondary, is different in many legal systems. For example, however, the application of this remedy in the common law system is secondary and exceptional, in Islamic and Iran legal system is primary and main. Inasmuch as the difference of these two enormous systems, as each procedure has a different effect on including the claimant interests, makes a challenge for this paper investigate the philosophy of the difference. To answering of this question, the paper could understand that the most important philosophy of the common law in its procedure is the paradox of specific performance with loss mitigation principle, however, the most important philosophy of Islamic and Iranian procedure is the principle of prohibition of the claimant to leave the contract pledges just cause of other party faults in acting according to the contract provisions. In last, this paper, through its way to expedite the difference between these two systems, concluded that as contracts often include two different interest of performance and subsequent losses ,and since the common law procedure just recovers the second one, the Islamic and Iranian model is much better and developed than the common law counterpart.