داوري‌پذيري اختلافات داخلي شركت‌هاي تجاري و موانع آن

Arbitrability of the internal disputes of commercial companies and its obstacles

داوري به منزلة يكي از روش‌هاي حل اختلاف مورد حمايت قانون‌گذاران است. با اين حال، در برخي موارد به جهت محافظت از صلاحيت انحصاري دادگاه‌هاي ملي در برخي امور مهم مقيد به رعايت شرايطي است. بي‌شك، مهم‌ترين شرطْ داوري‌پذيري است كه سنگ بناي رسيدگي داوري شناخته مي‌شود؛ طوري كه ناديده گرفتن آن ممكن است جريان داوري را در هر مرحله اي متأثر سازد. از اختلافات محل طرح مسئلة داوري پذيري اختلافات داخلي شركت‌هاي تجاري است. پيچيدگي روابط اركان شركت و وجود ذي‌نفعان متعدد در برخي موارد به گونه اي است كه داوري پذيري اختلافات بروز يافته را با ابهاماتي مواجه مي كند. با اين حال، با وجود اهميتي كه داوري پذيري اختلافات داخلي‌ شركت‌هاي تجاري دارد، در حقوق ايران، وضعيت حقوقي آن چندان روشن نيست؛ حال آنكه در بسياري از كشورها قواعد مشخصي در اين زمينه وجود دارد. در اين نوشتار، به روش تطبيقي، داوري‌پذيري اختلافات داخلي شركت‌ها بررسي شد و يافته ها نشان داد برخلاف برخي كشورها، كه روية قضايي داوري‌پذيري اختلافات داخلي شركتها را شناسايي و موانع آن را تبيين كرده است، در حقوق ايران، قانون‌گذار فقط در خصوص شركت‌هاي تعاوني ارجاع به داوري را الزامي دانسته و در خصوص ساير شركت‌ها مقررة صريح و مشخصي ندارد.

Arbitration is one of the methods of resolving disputes supported by legislators; however, in some cases it is subject to certain conditions in order to protect the exclusive jurisdiction of national courts in certain matters. Undoubtedly, the most important clause is arbitrability, which is known as the cornerstone of arbitration; ignoring it may affect the arbitration process at any stage. One of the disputes arising from the issue of arbitration is the internal disputes of commercial companies. The complexity of the relationship between the elements of the company and the existence of multiple stakeholders, in some cases, is such that the arbitrability of the disputes arises with ambiguity. However, despite the importance of arbitration of internal disputes of commercial companies, in the Iranian legal system, its legal status is not very clear; however, in many countries, there are specific rules in this area. Therefore, the present article comparatively examines the arbitrability of companies’ internal disputes and its findings show that, unlike some countries where the jurisprudence has identified the arbitrability of companies’ internal disputes and explained its obstacles, in the Iranian legal system, the legislator only requires referrals to arbitration for co-operatives and does not have explicit rules for other companies.