الاهيات طبيعي شده، متافيزيك سبك و فيزيك سنگين: بررسي و نقد دين شناسي عبدالكريم سروش

Naturalised Theology, Thin Metaphysics, and Thick Physics: A Critique of Soroush’s Theology

اين جستار مي‌كوشد برخي از آراء دين‌شناسانه عبدالكريم سروش را در گذر زمان به اجمال بررسي كند و نشان ‌دهد كه وي در صدد طبيعي كردن الاهيات، يا به تعبير جامع‌تر، طبيعي كردن دين، دين‌شناسي و دينداري، به نحوي ناموجّه و غير قابل دفاع است. در آغاز طبيعي كردنِ الاهيات را تعريف و آن را به دو نوع موجّه و ناموجّه تقسيم مي‌كنيم و سپس با مرور آراء سروش نشان مي‌دهيم كه اولاً چگونه مي‌توان علي الاصول چنين ويژگي‌اي را به اين آراء نسبت داد، و ثانياً، به سود اين ادعا استدلال خواهيم كرد كه الاهيات طبيعي‌شد سروش هم ناموجّه و ناپذيرفتني است، و هم اهداف او را در طبيعي كردنِ الاهيات برآورده نمي‌كند. اما نادرستيِ الاهيات طبيعي‌شده سروش نه به معناي نفي ضرورت طبيعي ‌كردن الاهيات است و نه به معناي نادرستي هر خوانشي از الاهيات طبيعي‌شده؛ بلكه صرفاً بدين معناست كه خوانش خاصي كه وي از الاهيات طبيعي‌شده به دست مي‌دهد و شيوه خاص او در طبيعي كردنِ الاهيات ناموجّه است.

In this article I examine some of the theological views of Abdulkarim Soroush and show that he is attempting to naturalise theology, or more accurately, naturalise religion, theology, and religiosity in an unjustified and implausible way. First, I define the term “naturalising theology” and divide it into plausible and implausible types; then, I review his views and show how one can attribute such a property to his views. Finally, I argue that his naturalised theology is neither plausible and acceptable, nor satisfies his own purposes in naturalising theology. However, this does not mean that one must not naturalise theology, nor does it mean that all versions of naturalised theology are false. It merely means that his maximalist version of, and his method for, naturalising theology is implausible.