زبان رؤيايي دين در نظريۀ رؤياهاي رسولانه

Dream language of the religion in the theory of prophetic dreams

نظريۀ رؤياهاي رسولانه كه آخرين نظريۀ عبدالكريم سروش در باب وحي و قرآن محسوب مي‌شود، تكميل كنندۀ برنامه‌اي است كه وي از چند دهه پيش در جهت تدوين الاهياتي سازگار با عقلانيت انتقادي آغاز كرد. در بطن اين ديدگاه نظريه‌اي درباب زبان دين وجود دارد كه مي‌توان آن را «زبان رؤيايي دين» خواند. در اين مقاله پس از مشخص كردن جايگاه نظريۀ رؤياهاي رسولانه در نظام فكري سروش و جايگاه بحث زبان دين در آن، به «زبان رؤيايي دين» پرداخته شده است و در نهايت نشان داده شده است كه از نظر صاحب نظريه، زبان رؤيايي، قسمي از زبان استعاري مطابق با ديدگاه‌هاي فلسفي و زبان‌شناختي جديد به استعاره است. بر اين مبنا سرشت استعاري زبان رؤيايي دين نه‌تنها تقليل دهنده جايگاه شناختي و قدسي متن ديني نيست، بلكه مي‌تواند توجيهي براي اين ادعا فراهم آورد كه متن ديني در مقام متني استعاري منبعي يگانه و بي‌بديل و تحويل‌ناپذير براي شناخت است؛ و «ظواهر نص» بي آنكه به ورطه نص‌گرايي يا عقل‌ستيزي درافتيم، داري اصالت و اعتبار و تقدس‌اند.

The theory of prophetic dreams, as Soroush's latest theory of revelation and the Qur'an, completes the program he began several decades ago to formulate a theology consistent with critical rationality. At the heart of this view is a theory of the language of religion that can be called the "dream language of religion." In this article, after determining the place of the theory of prophetic dreams in Soroush's thought and the place of discussion of the language of religion in that theory, the "dream language of religion" has been discussed and finally, it has been shown that according to Soroush the dream language is a kind of metaphorical language as some contemporary philosophers and linguistics defined it. according to this view, the metaphorical nature of the dream language of religion not only does not diminish the cognitive and sacred status of the religious text but can justify the claim that the religious text as a metaphorical text is a unique and irreplaceable source for cognition.