واكاوي بسترهاي خانوادگي منتهي به خودزني در بين دانش‌آموزان دختر در شهر يزد

مقدمه: خانواده‌ به‌طور سنتي كاركردهاي خاص حمايتي مراقبتي داشته است؛ با وجود اين، در دوره اخير اين نهاد اجتماعي در كنار افزايش سياليت فرهنگ عمومي، با چالش‌هاي كاركردي مهمي مواجه شده است. از جمله آن‌ها، ناتواني خانواده در كنترل رسمي و غيررسمي نوجوانان است كه در پي آن، ناهنجاري‌هاي عمومي مانند خودزني در آن‌ها مشاهده مي‌شود. هدف پژوهش حاضر، واكاوي بسترهاي خانوادگي منتهي به خودزني در بين دانش‌آموزان دختر در شهر يزد است. روش: پژوهش حاضر از رويكرد كيفي، و روش نظريه زمينه‌اي استفاده كرده است و با نمونه‌گيري نظري، بيست و سه نفر از دانش‌آموزان دختر دبيرستاني در شهر يزد انتخاب شدند و با آن‌ها مصاحبه‌هاي عميقي در مورد خودزني در بستر مساله‌هاي خانوادگي انجام داده شد. فرآيند نمونه‌گيري نظري تا مرحله اشباع داده‌ها ادامه يافت. نتايج: داده‌هاي گردآوري‌شده با استفاده از كدگذاري باز، محوري و گزينشي، تحليل شده و در قالب خط داستان (شامل بيست و شش مقوله اصلي و يك مقوله هسته) و مدل پارادايمي به نمايش درآمدند. نتايج نشان داد كه ازجاكندگي خانوادگي به‌طورعمده به دنبال عواملي چون خلا عاطفي، مالي، فقدان پدر، ازهم‌گسيختگي خانواده به‌واسطه ازدواج دوم، قياس تحقير، تجربه زيسته از تنبيه، تجربه زيسته آسيب، ميراث مصرف و ميراث خودزني برساخته مي‌شود. دختران نوجوان در مقابل آن، استراتژي‌هاي متفاوتي را برمي‌گزينند. پنهان‌كاري‌ همه‌جانبه، بروز رفتارهاي دوگانه در خانه و مدرسه، خودنمايي عرفي و خودزني از جمله اين استراتژي‌ها است كه در بين دانش‌آموزان فعال شده و با خود پيامدهايي مانند يوتوپياي خانواده جديد، فاصله‌گزيني عاطفي از والدين، نااميدي مداوم و تروما را داشته است. بحث و نتيجه‌گيري: ازجاكندگي خانوادگي، وضعيت مشكل آفريني را منجر شده است كه در آن خانواده‌ها كاركردهاي خود را از دست رفته مي‌بينند و ناتوان از تغييرات مثبت هستند. به‌عبارتي، توانايي حل مساله از مسيرهاي موجود و به‌ويژه مسيرهاي پيشيني و سنتي وجود ندارد؛ درنتيجه، نيازمند اقدامات مداخله‌اي هوشمند در اين خانواده‌ها هستيم.