از روان‌شناسي تاريخي تا تاريخ روان‌شناختي

روان‌شناسي به‌عنوان دانشي كه دربارۀ رفتار انسان‌ بحث مي‌كند، مي‌تواند چشم‌اندازهاي جديدي در جهت بازخواني گذشته براي پژوهشگران تاريخ ايجاد ‌كند. هيچ دانشي به‌تنهايي قادر به شناخت تمامي جوانب حيات بشري نيست. با ارتباط تاريخ و روان‌شناسي دو رويكرد بين رشته‌اي «روان‌شناسي تاريخي»[1] و «تاريخ روان‌شناختي»[2] يا «تاريخ روان»[3] شكل ‌گرفت. در «تاريخ روان‌شناختي» تاريخ‌نگاران سعي مي‌كنند نظريه‌ها و روش‌هاي روان‌شناسانه را در تحليل پديده‌هاي تاريخي به كار بگيرند، همان‌گونه كه در «روان‌شناسي تاريخي» روان‌شناسان از رهيافت‌هاي تاريخي در جهت تبيين رفتار انسان سود مي‌جويند. تعامل بين تبيين‌هاي روان‌شناختي و زيست‌شناسي و پيشرفت در علوم اعصاب، زمينه را براي ارائۀ رويكردي جديد در تاريخ به نام «تاريخ عصب»[4] به وجود آورد كه با تأكيد بر نظريۀ فرگشت، مغز را به‌عنوان كانون روايت تاريخ معرفي مي‌كند. نويسنده با توصيفي فرايندي از روند تاريخيِ ارتباطِ تاريخ و روان‌شناسي، سعي در معرفي نگرشي نو در تبيين رفتار آدمي و تحليل وقايع تاريخي دارد؛ البته با تأكيد بر «تاريخ روان‌شناختي» و اهميت استفاده از دانش روان‌شناسي‌ ‌و دانش مرتبط با آن يعني زيست‌شناسي‌. اين روش در ايران كمتر شناخته شده‌ است. شكل‌گيري جريان تكامل غير از ساختارهاي جسماني در رابطه با رفتار آدمي نيز درخورِ طرح است. تن و روان انسان هر دو در يك فرايند تاريخي شكل گرفته‌اند.   [1]. Historical psychology. [2]. Psychological history [3]. Psychohistory. [4]. Neurohistory