بررسي نوزمين‌ساخت پهنه گسل كاروانسرا بر پايه الگوهاي ريخت‌زمين‌ساختي و فركتالي حاكم بر شمال نوبران، شمال‌باختر ايران

Investigating Neotectonics of the Karvansara Fault Zone based on Morphotectonical and Fractal Patterns of the North Nobaran, Northwestern Iran

پهنه گسلي كاروانسرا در شمال نوبران و پهنه زمين‌شناسي و ساختاري ايران مركزي قرار گرفته است. اين پهنه در جنوب درياي خزر و در كمربند آلپ-هيماليا قرار دارد. مطالعه نشانه‌هاي ريخت‌زمين‌ساختي، روش مناسبي در ارزيابي فعاليت‌هاي زمين‌ساخت نسبي و بررسي تأثيرات پهنه گسلي موردمطالعه است. در اين پژوهش 5 شاخص ريخت‌سنجي، شاخص عدم تقارن حوضه‌زهكشي، تقارن توپوگرافي عرضي، گراديان – طول رودخانه، نسبت عرض كف دره به ارتفاع آن و منحني فرازسنجي محاسبه شده است. ارزيابي اين شاخص‌ها و همپوشاني نتايج آن‌ها با يكديگر به‌عنوان شاخص زمين‌ساخت فعال نسبي در چهار رده شامل مناطق با فعاليت زمين‌ساخت نسبي، خيلي فعال تا مناطق با فعاليت كم مشخص گرديد. توزيع اين شاخص نواحي مربوط به فعاليت گسل‌هاي مختلف و نرخ‌هاي نسبي زمين‌ساخت پويا را مشخص مي‌سازد. همچنين بعد فركتالي در 11 مربع در منطقه موردمطالعه براي الگوي گسل‌ها و شبكه زهكشي منطقه به روش مربع‌شمار، نمودارهاي Log – Log و استفاده از تحليل‌هاي فركتالي مربوطه محاسبه شده است. بررسي نوزمين‌ساخت پهنه گسلي كاروانسرا و قرارگيري حوضه‌ها، با ميزان فعاليت زمين‌ساختي متوسط تا بالا، در پهنه گسل‌هاي اصلي و فعال در منطقه به‌خصوص در مناطقي كه تراكم شكستگي‌ها بيش از ديگر مناطق است و ابعاد فركتالي محاسبه شده براي پهنه گسلي و شبكه زهكشي، نشان‌دهنده عملكرد فعال سامانه گسلي در جبهه جنوبي محدوده موردمطالعه است. نقش مؤثر ساختارهاي زمين‌ساختي در ايجاد نرخ‌هاي بالايي از ميزان فعاليت نسبي زمين‌ساختي و ريخت‌شناسي شبكه زهكشي به‌عنوان عوامل مخاطرات طبيعي جدي در محدوده موردمطالعه محسوب مي‌شوند.

The Karvansara fault zone is located in north of the Nobaran and in the geological and structural zone of Central Iran. This zone is located at the south of the Caspian Sea within the Alpine- Himalayan belt. The aim of this study was to investigate the morphological evidences and evaluate the relative tectonic activities along Karvansara fault zone. For this purpose, five morphometric indices including drainage basin asymmetry factor (Af), transverse topographic symmetry factor (T), stream length–gradient index (SL), ratio of valley floor width to valley height (Vf) and hypsometric integral index (Hi) as well as fractal dimensions of faults and drainage network were calculated. The evaluation of these indexes and the overlap of their results and the evaluation of the index of relative tectonic activity (IAT) show that most of the study area indicate very active to active classes of the relative tectonic activity. Also, the calculation of fractal dimension in eleven boxes in the study area for the faults and drainage network by square method, drawing of the log-log diagrams and the use of relevant fractal analysis show the tectonic activity of the region. The neotectonic study of the Karvansara fault zone and the location of the basins with moderate to high tectonic activity, along the major active fault zones, especially in areas where fracture density is higher than other regions and fractal dimensions calculated for the fault zone and drainage network indicate that the activity of the fault system is on the southern part of the study area.