پديد آورندگان :
اماني، ماندانا دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز - گروه جغرافيا , برنا، رضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز - گروه جغرافيا , ظهوريان، منيژه دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز - گروه جغرافيا
كليدواژه :
مخاطرات محيطي , دما , شاخص سازي , تحليل خوشه‌اي
چكيده فارسي :
استان خوزستان با داشتن پتانسيل‌هاي بالاي طبيعي و انساني، چالش‌هاي محيطي بسياري پيش روي دارد كه مخاطرات اقليمي و پيامدهاي آن چون امواج گرمايي، خشكسالي، سيل و ... از مهم‌ترين مظاهر آن است. در پژوهش حاضر با بهره‌گيري از داده‌هاي دماي سالانه 11 ايستگاه استان طي دوره زماني 25 ساله (2017-1993) مخاطرات دمايي خوزستان مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. دماي حداكثر روزانه دوره گرم ايستگاه‌هاي استان از 15 ارديبهشت‌ماه (5 مي) تا 15 مهرماه (5 اكتبر) طي يك دوره 156 روزه براي هرسال و مجموعاً براي 24 سال معادل روز 3744=(24*156) براي هر ايستگاه استخراج شد و ماتريس داده‌هاي خام دماي حداكثر روزانه آماده‌سازي شد. در ادامه جهت تشخيص روزهاي گرم، خيلي گرم و ابر گرم، ميانگين و انحراف معيار بلندمدت داده‌هاي كل ايستگاه‌ها طي دوره 3744 روزه محاسبه و شاخص استاندارد شده دماي حداكثر روزانه براي همه ايستگاه‌ها محاسبه گرديد. روزهاي با ناهنجاري مثبت شاخص بيش از 1/5 تحت عنوان روزهاي ابر گرم (بيش از 48/3 درجه)، روزهاي با ناهنجاري شاخص بين 1 تا 1/5 تحت عنوان روزهاي خيلي گرم (46/6 تا 48/3 درجه) و روزهاي با ناهنجاري شاخص كمتر از 1 تحت عنوان روزهاي گرم (43/28 تا 46/6) تعيين شد. در ادامه اعمال تحليل خوشه‌اي به روش پايگاني انباشتي بر روي ماتريس داده‌هاي دمايي 11* 3744 و ترسيم نقشه پهنه‌بندي با استفاده از (GIS)، چهار پهنه مخاطره‌آميز دمايي (كم مخاطره، مخاطره متوسط، ُپرمخاطره و بسيار ُپرمخاطره) را در استان آشكار نمود. الف) ناحيه كم مخاطره: با روند شمال غربي- جنوب شرقي استان شامل سرزمين هاي كوهستاني و نسبتاٌ مرتفع كه بر روي ارتفاعات زاگرس در منتهي‌اليه شرق و شمال شرقي؛ ب) ناحيه متوسط مخاطره: شامل كمربند كم ارتفاع مجاور رشته‌كوه زاگرس در جنوب شرق؛ شرق و شمالي؛ ج) ناحيه زياد مخاطره: در برگيرنده سرزمين هاي كم ارتفاع مركزي، شرقي و غربي استان؛ د) ناحيه پرمخاطره: كه بيشتر مناطق مركزي و غربي خوزستان را در بر مي‌گيرد.
چكيده لاتين :
In this study, to evaluate the temperature hazards of Khuzestan province, first the matrix of
maximum daily temperature data for the warm period of the year of the stations from May 15 to
October 6 (156 days) for a total of 24 years (2013-2017) is equivalent to 3744 days was extracted.
In order to distinguish hot, very hot, and super hot days, the average and long-term standard
deviation of the total station data during the period of 3744 days were calculated and the
standardized maximum daily temperature index was calculated for all stations. Days with an index
anomaly of less than 1, between 1 to 1.5 and more than 1.5 were designated as hot, very hot and
super hot days, respectively. The application of cluster analysis by cumulative stacking method
on the temperature data matrix of 3744*1144 and drawing a zoning map using (GIS), showed
four temperature risk zones (low risk, medium risk, high risk, and very high risk) in the province:
1) Low risk area: with the northwest-southeast trend of the province, including mountainous and
relatively highlands, which are located on the Zagros highlands at the eastern and northeastern
extremities; 2) Medium risk zone: low altitude belt adjacent to Zagros mountain range in the
southeast, East and North; 3) High-risk area: low-lying central, eastern and western lands of the
province; 4) Very high-risk area: most of the central and western regions of Khuzestan.
