جايگاه قاعده الواحد در آراء محقق اصفهاني

The Principle of The “One” (Al Wahid): It`s Place in Isfahan’s View

قاعده «الواحد» از قواعد معروف فلسفي است كه مورد پذيرش فيلسوفان قرار گرفته است اما متكلماني همچون غزالي و فخر رازي اين قاعده را نپذيرفته و در رد آن كوشيده اند. مهم ترين ادله بر اثبات قاعده از سوي بوعلي ارايه گرديده و پس از او نيز تلاش هايي در تقويت اين ادله و پاسخ به اشكالات بر آن، صورت يافته است محقق اصفهاني نيز كه قاعده الواحد را پذيرفته براي اثبات آن، استدلال هايي را سامان داده و با بهره گيري از وجوب بالغير، امكان ماهوي و امكان وجودي (فقري) به اثبات قاعده پرداخته يا تقريرهاي روشني از آن به دست داده است در اين دسته براهين با استفاده از اموري همچون وجوب و امكان، وجود هر گونه تعدد در ناحيه اين امور را سبب تعدد در وجود علت و معلول يا حيثيت ها و اعتبارات مربوطه دانسته و آن را ناسازگار با وحدت شمرده است.تلاش اين نوشتار ارايه تقرير روشني از ادله ايشان است.

The principle of “One” (Al-Wahid) is one of the most famous philosophical principles admitted by philosophers, but theologians such as Ghazali and Fakhr Razi did not accept this principle and tried to refute it. The most important proof is provided by Avicenna, and efforts have been made after him to strengthen these proofs and respond the criticism of it. Mohammad Husayn Gharawi Isfahaani (the theologian and philosopher of 20th century), who has accepted Al-Wahid's principle, has argued and propounded some arguments that by using the” Necessity by something else”,” essential possibility” and” existential possibility” gives clear explanations of it. By referring to necessity and possibility he concluded that multiplicity of these things result in the multiplicity of the essence of cause and effect and their respective aspects, and in contradiction with unity. The purpose of this essay is to provide a clear explanation of his arguments.