چيستي «معرفت نفس» در فلسفه صدرالمتألّهين

The meaning of “ self-knowledge” in the philosophy of Sadr al-Mutawlīn

تصور روشن و متمايز از «خودشناسي» به لحاظ روشي، به ديگر مباحث پيشي دارد، زيرا پيش از تحليل مسايل خودشناسي و داوري در بود و نبود احكام، اوصاف، پيامدها و متغيرهاي وابسته، بايد دانست خودشناسي چيست و چه چيزي نيست؟ تحليل چيستي خودشناسي ما را به دو مسئله مقدماتي مي رساند: مراد از معرفت در خودشناسي چيست؟ مراد از خود در اينجا چيست؟ صدرالمتالهين معرفت را همان حضور و از سنخ وجود مي داند. وي در باب حقيقت نفس نيز معتقد است، نفس از سنخ وجود سيال است كه سياليت عين حقيقت آن است و در حركت جوهري خويش از پايين مرتبه هستي به سمت تكامل حركت مي كند. با توجه به اينكه صدرا معرفت نفس را عين حضور نفس براي خود مي داند و حضور نفس تابع وجود آن است، براساس وحدت تشكيكي وجود، خود شناسي در دستگاه حكمت متعاليه امري بي نهايت مرتبه اي است و تابع وجود نفس است. وجود نفس در هر مرتبه اي باشد به همان اندازه براي خود حاضر است. اين مراتب بي شمار در غالب چهار عنوان كلي حسي، خيالي، عقلي و ماوراي عقلي قابل دسته بندي است.

The clear and distinct conception of "self-knowledge" in the methodology prioritizes other topics, since before analyzing the issues of self-knowledge and judgment about the existence and absence of sentences, attributes, consequences, and dependent variables, one should know what is self-knowledge and what is not? An analysis of the nature of self-knowledge brings us to two preliminary questions: What is the meaning of knowledge in self-knowledge? What is the meaning of "self" here? Sadr al-Mutalehlīn knows knowledge as "presence" and kind of existence. He also believes in the "truth of the soul," the soul is of the "fluidity" type, which is the fluidity of its essence, and moves towards evolution in the "substantial motion" of the lowest "order of being. Given that Sadra considers "self-knowledge" as self-existent, and the presence of the soul depends on its existence, based on the unity of the modulation of existence, self-knowledge in the transcendental wisdom system is of the utmost rank and is subject to the existence of the soul. The existence of the soul at every level is equally presence to itself. These countless degrees can be categorized in four domains of sensory, imaginary, rational, and supra-rational.