تهيه نقشه خطر و خسارت سيل با استفاده از مدل هيدروليكي دوبعدي LISFLOOD-FP (مطالعه موردي: حوزه اراز كوسه)

سابقه و هدف: پيش‌بيني رفتارهيدروليكي رودخانه در مقابل سيلاب‌هاي احتمالي، جهت كاهش خطر و خسارات وارده به مناطق شهري، تأسيسات در حال ساخت، مزارع و ساير كاربري‌ها در اطراف رودخانه از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. مدل‌هاي هيدروليكي كارآمدترين ابزار برنامه‌ريزي و توسعه روش‌هاي سازه‌اي و غيرسازه‌اي مديريت و كاهش سيل مي‌باشند. شبيه‌سازي رفتارهيدروليكي رودخانه‌ها، براي پيش‌بيني نقاط داراي خطرو تعيين خسارات ناشي از سيل، در شرايط مختلف و همچنين بيمه سيل ضرورت دارد. هدف اين تحقيق استفاده از مدل هيدروليكي دوبعدي رستري LISFLOODFP و مدل رقومي ارتفاعي با وضوح 5 متر، براي تهيه پهنه‌ سيل با دوره بازگشت 500سال و پس از آن تهيه نقشه خطر و خسارت براي منطقه اراز كوسه واقع در ضلع جنوب غربي شهرستان گنبد بود.مواد و روش‌ها: در اين پژوهش حوزه اراز كوسه و رودخانه چهل چاي موردبررسي قرار گرفت. جهت محاسبه تفصيلي خطرات مرتبط با جاري شدن سيل شامل خطرات طغيان آب، شدت آن، عمق طغيان آب كه مردم يا محيط زيست تحت تاثير آن قرار دارد، از خروجي‌هاي مدل هيدروليكي دوبعدي LISFLOODFP استفاده گرديد. پس از جمع آوري داده ها و با استفاده از يكسري معادلات، ريسك را محاسبه و داده ها از لحاظ گرافيكي به عنوان نقشه هاي خطر نشان داده شد. خطر محاسبه شده شامل خطرسيل براي مردم، ساختمان‌ها، زيرساخت ها و همچنين نقشه خسارت ساختمان‌ها بود.يافته‌ها: در اين تحقيق براي سيل با دوره بازگشت 500 سال، بيشترين احتمال مرگ و مير 08/10 درصد و بيشترين احتمال آسيب بدني 81/34 درصد و بيشترين ميزان خسارت وارده به ساختمان‌ها براي مناطقي كه دچار تخريب كلي مي‌شوند 8300 ميليون ريال برآورد گرديد.نتيجه گيري: بر اساس تجربيات تئوريك، يكي از شيوه‌هاي مناسب در جهت مديريت سيلاب، تعيين ميزان پيشروي سيلاب و ارتفاع آن نسبت به سطح زمين و نيز تعيين خصوصيات سيلاب از جمله سرعت و جهت پيشروي سيل در دوره بازگشت‌هاي مختلف كه تحت عنوان نقشه‌هاي خطر صورت مي‌گيرد و مي‌تواند منجر به كاهش خسارات ناشي از سيل در مناطق مختلف شود در هرچهار نقشه خطر شامل نقشه احتمال آسيب بدني، نقشه احتمال مرگ و مير افراد، نقشه آبگرفتگي ساختمان و نقشه محدوده آبگرفتگي معابر و همچنين نقشه خسارت نشان داد كه ضلع شمال شرقي رودخانه آسيب‌پذيرترين بخش از محدوده مطالعاتي مي‌باشد و با توجه به تراكم بالاي ساخت و ساز در آن نواحي، ضعف در استحكام بناي ساختمان‌ها و قدمت زياد بعضي از ساختمان ها، آگاهي مردم، شهرداري و ادارات ذيربط از شدت خطر سيل و شناخت رفتار هيدروليكي رودخانه حائز اهميت مي باشد.