بررسي تاثير تغيير اقليم بر روند و توزيع دمايي فاز بارش در حوضه برفي-باراني بهشت آباد و كوهرنگ

سابقه و هدف: شناخت تاثيرات تغيير اقليم در مناطق مرتفع كوهستاني به دليل تاثير مستقيم بر منابع آب در سرشاخه‌ها از اولويت بالاتري برخوردار است. منطقه بهشت‌آباد و كوهرنگ، كه از جمله مرتفع‌ترين مناطق كوهستاني ايران مي‌باشند به عنوان يكي از مهم‌ترين سرشاخههاي رودخانه كارون بوده و تاثير بسزايي در آورد اين رودخانه دارند. با توجه به بهره‌برداري‌هاي چند جانبه از رودخانه كارون شناخت تغييرات آن در آينده و تحت تاثير پديده تغيير اقليم اهميت ويژه‌اي دارد. هدف اين تحقيق شناخت تاثيرات تغيير اقليم بر وضعيت بارش‌ها در منطقه مورد نظر خصوصاً از نظر تغيير در فاز برف و باران در دوره آينده مي‌باشد.مواد و روش‌ها: بدين منظور از داده‌هاي بارش، دما و نوع بارش به شكل روزانه و براي حوضه مورد مطالعه در دوره تاريخي 20181985 استفاده گرديد. براي پيش بيني تغييرات آب و هوايي در آينده از مدل CanESM2 و تحت سه سناريو RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 و داده هاي بازتحليل شده جويNCEP بهره برداري و همچنين به منظور ريزمقياس نمايي از مدل SDSM‌‌ 5.3 استفاده گرديده است. جهت بررسي روند داده‌ها از آزمون من‌كندال و منكندال اصلاحي پيشنهاد شده‌ي يو و ونگ استفاده گرديده است. جهت تفكيك فاز بارش از روش‌هاي دماي ثابت، مدل آبخيزداري UBS كانادا، مدل USCE و روش پيشنهادي كينزل استفاده گرديده است.يافته ها: جهت تفكيك فاز بارش ضمن بررسي روش‌هاي مختلف و مقايسه با گزارشات مشاهداتي در دوره پايه، نتيجه گرديد دو روش كينزل و USCE نتايج رضايت بخشي ارائه مي‌دهند. همچنين در اين تحقيق مشخص گرديد در حوضه كوهستاني مورد مطالعه، در دوره آينده تغيير اقليم باعث اعمال تغييرات قابل توجهي در توزيع دمايي بارش‌ها گرديده و موجب كاهش تنوع در مقدار بارش‌ها نسبت به دوره تاريخي مي‌شود. همچنين بخش عمده اي از تاثير تغيير اقليم بر فاز بارش برف و باران مي‌باشد. تغييرات ايجاد شده به شكلي است كه در دوره آينده (20602026) نسبت به دوره مشاهداتي (20181985)، بارش باران در دماهاي بالاتر افزايش و در دماهاي پايين‌تر كاهش مييابد. در ايستگاه شهركرد، در دوره مشاهداتي حداكثر بارش‌ كل در دماي 5.7 درجه سانتيگراد ثبت گرديده كه در دوره آينده به صفر درجه سانتيگراد كاهش يافته است. گستره دمايي بارش نيز در اين ايستگاه در دوره مشاهداتي در بازه دمايي منفي 10 تا مثبت 18 درجه سانتيگراد ثبت گرديده كه در دوره آينده به طور متوسط براي هر سه سناريو به بازه منفي 10 تا مثبت 24 درجه افزايش مي‌يابد. در ايستگاه كوهرنگ، گستره بارش‌ها در دوره آينده و مشاهداتي نسبتاً يكسان است اما تاثيرات تغييرات اقليمي باعث تغيير شديد در مقدار بارش‌ها در اين گستره دمايي گرديده است. به شكلي كه به عنوان مثال در دوره 34 ساله مشاهداتي حداكثر بارش‌ها كه در دماي 1.6 درجه سانتيگراد اتفاق افتاده است به مقدار مجموعاً 5700 ميلي‌متر بوده، كه تحت تاثير تغييرات اقليمي براي دوره 34 ساله‌ي آينده به دماي منفي 1.6 درجه سانتيگراد و مقدار 3700 ميلي‌متر تغيير يافته است. در ايستگاه بروجن نيز تغييرات باعث افزايش حد بالايي دامنه دمايي بارش‌ها از مثبت 18 درجه سانتيگراد در دوره تاريخي به مثبت 24 درجه سانتيگراد در دوره پيش بيني گرديده است.نتيجه‌گيري: بررسي آزمون روند بر روي داده‌هاي پيش بيني شده نشان دهنده وجود معني داري آن در بارش‌هاي ماهانه در ايستگاه‌هاي مطالعاتي دارد. اين تغييرات كه ناشي از تاثيرات تغيير اقليم بر منطقه مورد مطالعه مي‌باشد، باعث تغيير توزيع دمايي بارش‌ها شده و به دنبال آن فاز بارش تغيير مي‌نمايد.