همزاد پنداري يا تقابل: بررسي نگاه سياحان اروپايي بر اختلافات مذهبي در ايران عصر صفوي

Identification or Confrontation: A Study of European Tourists' View of Iran's Religious Differences in the Safavid Age

اختلافات مذهبي در دين اسلام ميان شيعه و سنّي مورد توجه سياحان اروپايي در عهد صفويه قرار گرفته است، لذا سفرنامه­ هاي ايشان مي­تواند منبع مهمي در چگونگي معرفي اين اختلافات باشد. از آن­جا كه تشيّع توسط پادشاهان صفوي به عنوان مذهب رسمي در ايران شناخته شده بود فلذا بيشترين اطلاعات ارائه شده توسط اين سياحان در اعتقادات از منظر شيعي نگريسته مي­ شد. سيطره­ي حكومت صفوي در ايران بوده و مذهب تشيع از اين كشور به طور رسمي اعلام شد و سپس به ديگر نقاط جهان اسلام گسترش يافت بنابراين تمركز نوشتار بر اسلام شيعي و سني در ايران است. در اين مقاله كه به روش توصيفي- تحليلي نگاشته شده است سعي مي ­شود تا ضمن بيان اختلافات شيعه و سني و سياست مذهبي دولت صفوي ، ابتدا به بررسي علل حضور سياحان و نوع نگاه سياحان به اختلافات موجود ميان تشيع و تسنن در ايران و آن­گاه به نحوه ­ي برخورد ايشان با اين اختلافات پرداخته شود. از آن­جاكه مسيحيان پروتستان در قرن 17 ميلادي تحت آزار اكثريت كاتوليك بودند، به هنگام ورود به ايران، نوعي حس همزاد پنداري با شيعياني كه در برابر سنيان به عنوان اقليت شناخته مي­ شدند را در وجود خود يافته كه اين نوع نگاه در مرحله اول تحت بررسي قرار مي ­گيرد. در ادامه، رويكرد گروهي ديگر به عنوان سياحاني كاتوليك كه جزو طبقه اكثريت اروپاي آن زمان بودند مورد تحليل قرار مي­ گيرد و در پايان، نتيجه اين دو رويكرد نشان دهنده­ي جهت گيري­ هاي سياسي حكومت ­هاي آن زمان در برخورد با تفاوت­ هاي مذهبي در عصر صفوي بوده است.

Religious differences in Islamic religion between Shiite and Sunni, especially in Iran, have always attracted the attention of European travelers during the Safavid period, so their itineraries can be an important source of information on the way these differences have been introduced. Since Shi'a was known by the Safavid kings as the official state religion of Iran, the most information provided by these travelers about beliefs was viewed from the Shi'a perspective. The Safavid Empire ruled over Iran and Shi'a was introduced as the official religion and then traveled through other areas in the Islamic World. Thus, the focus of this study is on Shi'a and Sunni Islam in Iran. In this article, which is descriptive-analytical, while discussing the differences between Shi'a and Sunni and the religious politics of the Safavid government, it is attempted to explain the causes of the presence of tourists in Iran in the 17th century and to examine their views on the religious differences between Shi'a and Sunni, and how they deal with these differences. As Protestant Christians in the 17th century were persecuted by Catholics, they identified well with the Shiite minority in the Muslim world. this view is studied first. Then, the view of Catholic travelers who were the majority group in Europe is analyzed. Finally, the result of these two perspectives reflects the political orientations of the then-ruling governments in dealing with religious differences of the Safavid era.