موانع تاريخي، اجتماعي و فرهنگي شكل‌گيري اعتماد تعميم‌يافته در جامعه ايران در تاريخ معاصر

Historical, social and cultural obstacles to the formation of generalized trust in Iran society in contemporary history

اعتماد مهم­ترين مؤلفه نظم اجتماعي و لازمه زندگي اجتماعي است و اعتماد تعميم ­يافته هم از لوازم روابط اجتماعي و توسعه و پيشرفت در جوامع پيچيده و مدرن امروزي. در ايران اما پژوهش ­ها نشان مي ­دهد كه ميزان اعتماد تعميم ­يافته پايين و نيز در حال كاهش است. اين پژوهش با روشي توصيفي - تحليلي، پس از طرح مباحث نظري، در صدد پاسخ­گويي به علل و ريشه­ هاي تاريخي، فرهنگي و اجتماعي عدم شكل­ گيري و گسترش اعتماد تعميم ­يافته در جامعه ايران و نيز عوامل كاهش آن برآمده است. يافته ­هاي پژوهش نشان مي­ دهد كه مجموعه ­اي از عوامل تاريخي، فرهنگي و اجتماعي در اين امر نقش داشته ­اند. عللي چون استبداد طولاني مدت، تجددگرايي و مدرنيزاسيون بدون توجه به فرهنگ بومي، ساخت عمودي و آمرانه قدرت و تلاش ­هاي ناكام براي اصلاحات در ساختار سياسي از مهم­ترين موانع تاريخي؛ ساخت فرهنگي نامناسب، دورويي و نفاق، فرهنگ سياسي مشاركت­ گريز و تبعي و جريان تغيير ارزش­ها و با ارزش شدن ثروت از مهم­ترين موانع فرهنگي؛ و بي­ توجهي به بعد نرم ­افزاري و اجتماعي توسعه، ضعف نظام ­حكم­راني، تركيب جمعيتي متنوع و رقابت‌هاي شديد قومي، نابرابري­ هاي گسترده، فساد در بدنه قدرت و سطح پايين سرمايه اجتماعي برون­ گروهي از مهم­ترين موانع اجتماعي شكل­ گيري اعتماد تعميم ­يافته در جامعه ايران در دوران معاصر بوده ­اند.

Trust is the most important component of social order and generalized trust is essential for social relations and development in today's complex and modern societies. But researches represent that in Iran, the level of generalized trust is low and also decreasing. This research, using a descriptive-analytical method, attempts to answer the causes of the lack of formation and expansion of generalized trust in Iran society and its reduction factors. The results of research show that factors such as despotism for a long time, modernization without regard to native culture, authoritarian structure of the government and unsuccessful attempts to reform the political structure have been the most important historical obstacles; Inappropriate cultural structure, hypocrisy, subject political culture and change in values have been the most important cultural obstacles and finally, neglect of the software and social component of development, inefficiency of the governance system, varied demographic composition and Intense ethnic competitions, extensive inequalities and corruption in the body of government have been the most important social obstacles.