نقد ديدگاه اتان كلبرگ در تحليل مفهومي و پيشينه‌شناسي اصطلاح «رافضه»

اتان كلبرگ، خاورشناس معاصر و شيعه‌پژوه صهيونيستي و فعال در حوزۀ مطالعات شيعي است. او در دو مقاله‌اي كه در خصوص اصطلاح رافضه تدوين كرده، در تلاش براي تبيين معناي اين اصطلاح و پيشينه‌شناسي آن است. كلبرگ با استفاده از منابع متقدم شيعه و اهل‌سنت، معناي اصطلاحي رافضه و بار معنايي اين اصطلاح را مورد بررسي قرار مي‌دهد. او بر اين نكته اصرار دارد كه اصطلاح رافضه كه ابتدا داراي معنايي منفي بوده، توسط ائمۀ شيعه به اصطلاحي مثبت و افتخارآميز بدل شده است. همچنين پيشينۀ اصطلاح رافضه را از زمان ادريس نبي و بعد از آن حضرت موسي تا تاريخ اسلام دنبال مي‌كند. در نقد ديدگاه او به روش تحليل محتواي كيفي، به تفسير ديدگاه وي و شناسايي خلأهاي اين ديدگاه در اصطلاح‌شناسي و شناخت پيشينه پرداخته شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه كلبرگ اولاً ميان معناي لغوي و اصطلاحي قائل به تمايز نشده و از مفهوم‌شناسي لغوي غفلت نموده است؛ به همين دليل در پيشينه نيز ميان دو معنا خلط كرده است؛ ثانياً او در نهايت نتوانسته مدعاي خود را كه اثبات بار معنايي مثبت براي اصطلاح رافضه است، به اثبات برساند و دليل متقني ارائه كند، بلكه دلايل متعدد تاريخي و حديثي خلاف اين ادعا را نشان مي‌دهد. همچنين وي در مقالات خود به نتيجۀ روشن نرسيده و صرفاً احتمالات را بيان كرده است و در دسته‌بندي اقوال و احتمالات نيز انسجام روشي و نظم منطقي را رعايت نمي‌كند.