پژوهشي نو بر مفهوم كاركردي معماري صخره‌اي (دستكند) كوچ‌نشينان بختياري، با رويكرد قوم باستان‌شناسي(مطالعه موردي:بردگوري‌ها)

A New Study on Functional Concept of Rock Architecture (Man-Made Cave) of Bakhtiari Nomads, With an Ethnoarchaeological Approach (Case Study: Bardgoori)

تفسير و تبيين داده‌هاي صامت و فاقد معناي حاصل از بررسي‌ها و كاوش‌هاي باستان‌شناختي، مهم‌ترين جنبه يك مطالعه علمي و دقيق است. رويكردهاي متداول در باستان‌شناسي همان‌طور كه ممكن است مفيد واقع شوند، به‌‌همان اندازه نيز مي-توانند موجب گمراهي ‌و در نتيجه تفسير و تجزيه ‌تحليل نادرست از يافته‌هاي باستان‌شناختي شود. يكي از پركاربردترين رويكردهايي كه باستان‌شناسان با استفاده از آن به تفسير و تبيين مواد فرهنگي مي‌پردازند، رويكرد قوم باستان‌شناسي است. با مطالعه و بررسي جوامع امروزي مي‌توانيم بسياري از جنبه‌هاي پنهان موجود در اين يافته‌ها را آشكار سازيم. در محدوده سرزمين بختياري سنگ به‌وفور يافت مي‌شود و كوچ‌نشينان منطقه از اين ماده بيشترين بهره‌برداري را برده‌اند. سنگ و بستر صخره‌اي اين منطقه محل مناسبي براي ايجاد انواع سازه‌هاي معماري است. با توجه به تنوع چشمگير معماري صخره‌اي در اين منطقه، تمامي سازه‌هاي معماري را در گونه مقبره و با كاربري تدفين معرفي مي‌كنند و اين نوع معماري يكي از مواردي است كه در بين باستان‌‌شناسان و پژوهشگران درمورد مفهوم كاركردي آن محل مناقشات و تشتت آرا بوده است. پژوهشگران و كوچ‌نشينان در تعميمي نادرست تمامي معماري صخره‌اي را به‌عنوان بردگوري مي‌شناسند و اين عامل باعث بروز تجزيه و تحليل و نتيجه‌گيري اشتباه و عاميانه در مورد اين فضاهاي معماري شده است. براي منسجم كردن هر مطالعه علمي ابتدا بايد نوعي طبقه‌بندي و گونه‌شناسي دقيق ارائه شود و سپس هركدام از مصاديق اين ‌گونه‌ها در بافت مختص به‌‌خود مطالعه شوند و كاربري هريك مشخص شود. دراين پژوهش با روش تلفيقي ميداني و كتابخانه‌اي ابتدا با حضور در بين كوچ‌نشينان بختياري بدون هيچ قضاوت و پيش‌داوري با فن مصاحبه و مشاهده اطلاعات مورد نياز را گردآوري كرديم و سپس با استفاده از منابع كتابخانه‌اي تمامي فرضيات موجود در مورد كاربري اين نوع معماري را جمع‌آوري كرده و در نهايت با طبقه‌بندي و گونه‌شناسي اين فضاها،كاربردهاي مشخصي مانند: مسكوني و استقراري، منزلگاه موقت و سرپناه احشام، آئيني و مذهبي و فضاي تدفين، برج‌هاي ديده‌باني، محل ذخيره آذوقه و غلات، محل نگهداري دفينه، را براي آن‌ها پيشنهاد داديم.

Interpretation of implicit and meaningless data from archaeological studies and excavations is the most important aspect of a scholarly study. Conventional approaches to archeology can be just as useful as they can be misleading, resulting in inaccurate interpretations and analyzes. One of the most widely used approaches by archaeologists for interpreting and explaining cultural materials is the approach of the archeological people. Studying and examining modern societies, we can reveal many hidden aspects of these findings. Bakhtiari land abounds with rocks and stones, and the nomads are the ones who have exploited them the most. The bedrock of this area provides a good place to create all kinds of architectural structures. The rock architecture in this region has a considerable variety, and one of the issues that have been disputed among archaeologists and researchers about is the function of these structures as tombs and so-called slaves of Bakhtiari nomads. Researchers and nomads mistakenly generalize all those rock architectures as slavery, and this factor has led to erroneous analysis and vulgar conclusions. In order to suggest some other possible functions for these kinds of architecture, we combined the required field and library studies, first with objectively observing and interviewing Bakhtiari nomads in person, and then with going through library resources.