كاني‏ هاي ثانويه در نهشته‌هاي گوانوي خفاش غار كرفتو، ديواندره، استان كردستان

غار كرفتو، 67 كيلومتري شمال‏ باختري شهرستان ديواندره در استان كردستان، شامل 4 طبقه است. ‏كف طبقه‏ دوم آن، در تالار خفاش ‏ها، با نهشته‏ هاي ستبري از گوانو پوشيده شده است. آناليز SEMEDX نمونه‏ هاي گوانو گوياي حضور كاني‏ هاي ثانويه سولفاته (ژيپس، سسنايت)، فسفاته (فسفاميت، بروشيت، تاناراكيت، فرانكوانليت، وايتلوكيت، لئوكوفسفيت، اسفنيسيديت، پيروكپروئيت)، و نيتراته (اوره، نيتر)، همراه با ميكروارگانيسم ‏ها و كيتين است. وجود اين كاني‏ هاي متفاوت ناشي از تغيير pH (از اسيدي تا قليايي) و رطوبت (مرطوب و خشك) در حضور ميكروارگانيسم‏ ها است. نهشته‌هاي گوانوي غار كرفتو، به ترتيب از پايين به بالا، در سه شرايط خشك، مرطوب و خشك تشكيل شده‌اند. مقايسه توزيع كاني‌هاي ثانويه با الگوي تغييرات بي‌هنجاري سريم در طول پروفيل گوياي تشكيل كاني تاراناكيت فقط در شرايط مرطوب، و تشكيل كاني‌هاي وايتلوكيت، اوره، نيتر و سسنايت فقط در شرايط خشك است. بنابراين، آنها مي‌توانند كاني‌هاي شاخص شرايط آب و هوايي باشند ولي كاني‌هاي ديگر چون در هر دو شرايط مرطوب و خشك تشكيل شده‌اند، نمي‌توانند چنين باشند. واكنش ميان محلول تراوشي از گوانو و حركت محلول از داخل سنگ بستر منجر به فسفاتي شدن و ‏دولوميتي شدن سنگ بستر شده است. فراواني كيتين در نهشته ‏هاي گوانوي غار كرفتو نشان مي ‏دهد كه گوانوها مدفوع خفاش ‏هاي حشره‌خوار هستند.