زيست‌شناسي توليدمثل سس ماهي سر بزرگ (Luciobarbus capito) فرم ساكن رودخانه سفيدرود، حوضه آبريز جنوبي درياي خزر

Reproductive biology of bulatmai barbel Luciobarbus capito from Sefidroud River, the southern Caspian Sea basin

سس ­ماهي سربزرگ (Luciobarbus capito) از ماهيان بومي حوضه آبريز درياي خزر است كه به لحاظ اقتصادي داراي اهميت مي­باشد. اطلاعات اندكي از شاخص­ هاي توليدمثلي اين گونه در زيست ­بوم رودخانه در دسترس مي ­باشد. بنابراين اين مطالعه به‌منظور بررسي زيست­ شناسي توليدمثل سس ­ماهي سربزرگ در رودخانه سفيدرود صورت گرفت. بدين منظور تعداد 239 عدد ماهي به­ صورت ماهانه و طي يكسال از رودخانه سفيدرود صيد گرديد. فاكتورهاي جمعيت­ شناسي و توليدمثلي شامل سن، وزن، طول، شاخص‌هاي گنادي، و هم ­آوري مطلق و نسبي محاسبه شدند، همچنين مطالعات بافت­شناسي گنادها نيز بررسي شد. سن ماهيان مورد مطالعه بر اساس فلس، +0 تا +4 سال محاسبه گرديد. نسبت جنسي نر به ماده 1/43 به 1 به دست آمد كه از نسبت مورد انتظار 1:1 انحراف معني­دار داشت. حداكثر طول كل مربوط به ماهيان 4 ساله بود كه متعلق به ماهي نر با 42 سانتي­متر طول بود. حداكثر ميزان شاخص گنادوسوماتيك براي جنس نر در ارديبهشت ماه با مقدار 1/70 و حداكثر مقدار آن براي جنس ماده در همان ماه با ميزان 4/92 اندازه­ گيري شد. هم ­آوري مطلق در سنين مختلف ماهيان روند افزايشي داشت، به طوري كه ماهيان سه ساله كمترين و ماهيان پنچ ساله داراي بيشترين هم‌آوري مطلق بودند. محاسبه قطر تخمك در ماهيان روند افزايشي را از دي ماه تا خرداد ماه نشان داد، به‌طوري كه حداكثر قطر تخمك در خرداد ماه محاسبه گرديد. قطر تخمك از خرداد ماه تا آذر ماه روند كاهشي داشته و حداقل آن در ماه آذر محاسبه گرديد. بررسي­ هاي بافت ­شناسي و توزيع فراواني مراحل رسيدگي، شروع فصل توليدمثل اين گونه را از اواسط بهار (ارديبهشت ماه) نشان دادند.

The bulatmai barbel Luciobarbus capito is an economically important native fish in the southern Caspian Sea basin. Little information on the reproductive indices of this species is available in the lotic ecosystems. Therefore, this study was conducted to investigate the reproductive biology of L. capito in Sefid River. In this study, a total of 239 specimens were caught monthly from Sefid River during a year. Population structure and reproductive factors including age, length, weight, gonadal indices, absolute and relative fecundities were studied, and gonads histological examinations were performed. The age of the studied population (based on scales) was 0+ to 4+ years. The sex ratio of male to female was 1.43 to 1, which was significantly differed from the 1:1. The maximum total length belongs to 4-year-old fish, which belonged to a male specimen with a length of 42cm. The maximum gonadosomatic index for males and females were 1.70 and 4.92 respectively, both in May. The absolute fecundity increased at different ages, so that three-year-old fish had the lowest and five-year-old fish had the highest absolute fecundity. Calculation of ovum diameter showed an increasing trend from January to June, so that the maximum ovum diameter was calculated in June. Egg diameter had a decreasing trend from June to December and its minimum was calculated in December. Histological studies and maturation frequency showed the beginning reproductive season from mid-spring (May). Significant differences were observed between the reproductive indices of this fish in lentic and lotic ecosystems.