عنوان مقاله :
ارزيابي كيفيت آب رودخانه مبارك‌آباد، استان گلستان مبتني بر تحليل مقايسه‌اي شاخص‌هاي زيستي درشت بي‌مهرگان كفزي
عنوان به زبان ديگر :
A comparative analysis of biotic indices using macroinvertebrates to assess water quality in Mobarakabad River, Golestan Province
پديد آورندگان :
قليزاده، محمد دانشگاه گنبد كاووس - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه شيلات، گنبد كاووس، ايران , حاجيلي دوجي، ماريا دانشگاه گنبد كاووس - دانشكده علوم پايه، گنبد كاووس، ايران
كليدواژه :
نظارت زيستي , درشت بي‌مهرگان كفزي , شاخص زيستي , رودخانه مبارك‌آباد
چكيده فارسي :
شاخص‌هاي زيستي براي نظارت بر كيفيت آب ابزارهاي مفيدي براي ارزيابي سلامت رودخانه ها و درياچه ها هستند. هدف از اين مطالعه مقايسه شاخص‌هاي زيستي و استفاده از درشت بي‌مهرگان كفزي براي ارزيابي كيفيت آب رودخانه مبارك‌آباد مينودشت، استان گلستان بود. نمونه‌هاي كفزي به صورت فصلي از 4 ايستگاه با سه تكرار با استفاده از نمونهبردارسوربر با سطح پوشش (900 سانتي متر مربع) در سال 1399 جمع‌آوري گرديد. در مجموع تعداد 2828 نمونه از موجودات بي‌مهره متعلق به 8 راسته و 12 خانواده شناسايي شدند، كه Diptera با 4 خانواده متنوع ترين گروه بي‌مهرگان را تشكيل داد. بيشترين فراواني درشت بي‌مهرگان كفزي متعلق به Chironomidae (99/46 درصد) و سپس Baetidae (52/22 درصد) بود. فصل بهار با 39 درصد بيشترين و فصل زمستان با 12 درصد كمترين ميزان فراواني را شامل شدند. بيشترين پراكنش درشت بي‌مهرگان در ايستگاه پايين‌دست (33 درصد) و كمترين مقدار آن در ايستگاه بالادست (19 درصد) بدست آمد. شاخص‌هاي مورد مطالعه عبارت بودند از: 1) EPT (درصد Ephemeroptera ، Plecoptera و Trichoptera) ؛ 2) BMWP ، 3) ASPT (ميانگين امتياز در هر تاكسون) ؛ 4) HFBI (شاخص زيستي خانواده Hilsenhoff)؛ و 5) شاخص شانون-وينر و سيمپسون. طبق آناليز خوشه‌بندي پراكنش كفزيان در بين ايستگاه‌ها به دو گروه مجزا (1) شامل ايستگاه‌هاي پايين‌دست به همراه ايستگاه‌هاي 2 و 3 فصل تابستان و (2) ديگر ايستگاه‌ها نشان داد. نتايج نشان داد كه شاخص‌هاي زيستي هيلسنهوف، BMWP و ASPT براي ارزيابي كيفيت آب رودخانه مبارك‌آباد مناسب است. در نهايت كيفيت آب رودخانه بر اساس وضعيت ساپروبي براي ايستگاه بالادست وضعيت خوب (اليگوساپروب) و ايستگاه پايين‌دست وضعيت ضعيف (مزوساپروب) ارزيابي شد. نتايج تركيبي از شاخص‌هاي زيستي نشان داد ايستگاه‌هاي واقع در مناطق روستايي و كشاورزي نسبت به ايستگاه‌هاي بالادست آلودگي بيشتري دارند و كنترل و مديريت منابع آلاينده براي حفاظت از منطقه مورد مطالعه لازم است.
چكيده لاتين :
Biotic indices for water quality monitoring are useful tools for assessing the health of rivers and lakes. The aim of this study was to compare biotic indices using benthic macroinvertebrate to evaluate the water quality of Mubarakabad River, Minudasht, Golestan Province. Macroinvertebrate samples were collected seasonally from 4 stations in three replications using a Surber sampler with a coverage area (900 cm2) in 2020. A total of 2828 specimens of macroinvertebrate identified and classified into 8 orders and 12 families, of which Diptera with 4 families was the most diverse group of macroinvertebrate and the highest frequency belonged to Chironomidae (46.99%) and then Baetidae (22.52%). Spring with 39% had the highest and winter with 12% had the lowest frequency. The highest distribution of macroinvertebrate was obtained in station 4 (33%) and the lowest in station 1 (19%). The studied indicators were: 1) EPT (percent of Ephemeroptera, Plecoptera and Trichoptera); 2) BMWP (Biological Monitoring Work Party System); 3) ASPT (Average Score per Taxon); 4) HFBI (Hilsenhoff Family Biotic Index); and 5) the Shannon-Wiener and Simpson index. According to the cluster analysis of macroinvertebrate distribution among the stations, it showed two separate groups. The results of biotic indices showed that the Hilsenhof, BMWP and ASPT are suitable for assessing the water quality of the Mubarakabad River. Finally, water quality was assessed as good condition for the upstream station and poor condition for the downstream station. The results of a combination of biotic indices showed that stations located in rural and agricultural areas are more polluted than upstream stations and control and management of pollutant sources is necessary to protect the study area. .
