تحليلي بر پيشران‌هاي كليدي حكمروايي منابع آب كشاورزي (مورد مطالعه: شهرستان طارم)

An Analysis of Key Drivers of Agricultural Water Resources Governance (Case study: Tarom County, Iran)

بسياري از مناطق كشورمان با ركود قابل توجه منابع طبيعي از جمله دسترسي به آب كافي و پايدار مواجه بوده و پيامدهاي نامطلوب آن در بسياري از شاخص‌هاي پايداري اين مناطق پديدار شده است. حكمروايي خوب، عموماً به عنوان مهمترين ابتكار عمل براي پاسخ به كمبود منابع آب كشاورزي كشور شناخته مي شود. بر اين اساس شناسايي مداخلات اولويت‌دار جهت تحقق حكمروايي آب اهميت زيادي دارد. با اين آگاهي، اين تحقيق به بررسي و شناسايي مولفه‌هاي اصلي و پيشران‌هاي كليدي حكمروايي منابع آب كشاورزي در شهرستان طارم پرداخته است. داده‌هاي مورد نياز به روش مصاحبه نيمه ساختاريافته با 29 نفر از مديران و كارشناسان جهاد كشاورزي، اداره حفاظت از محيطزيست و اداره آبفاي روستايي جمع‌آوري و با بهره‌گيري از نرم‌افزار مكس‌كيودا (MAXQDA) مولفه‌هاي اصلي حكمروايي منابع آب كشاورزي كدگذاري و شناسايي شدند. سپس اثرات متقابل عوامل مذكور با بهره‌گيري از پرسشنامه مقايسه زوجي توسط 15 نفر از متخصصين و مديران آب تعيين و به روش آينده‌پژوهي در نرم‌افزار MICMAC بررسي شد. براساس يافته‌هاي تحقيق، مديريت منابع آب كشاورزي در شهرستان طارم ناكارآمد بوده و تسهيل مشاركت گروداران و تمركززدايي و تفويض اختيارات به سطوح محلي، از مهمترين پيشران‌هاي كليدي تحقق حكمروايي خوب منابع آب كشاورزي شناسايي شدند. از طرف ديگر توسعه ارتقاي راندمان آبياري، اتخاذ سياست‌ها و قوانين تنظيمي مصارف آب و همچنين مديريت مناسب آب‌هاي سطحي و زيرزميني به عنوان اهداف كليدي حكمروايي منابع آب كشاورزي قابل شناسايي و پيشنهاد مي‌باشد.

Many regions in Iran, are facing significant stagnation of natural resources, including access to sufficient and sustainable water, and its adverse consequences have appeared in many sustainability indicators of these regions. Good governance is commonly recognized as the most important initiative for addressing the agricultural water shortage in the country. Thus, it is crucially important to examine the priority area of interventions for the realization of water governance. With this in mind, this research is conducted to identify the key factors and driving forces of agriculture water governance in Tarom County in Iran. The required data were collected through semi-structured interviews with 29 managers and experts in agriculture, environmental protection, and rural water supply and sewerage departments and were coded and analyzed using MAXQDA software. Then, the interaction of identifies key factors was examined by pairwise comparison questionnaires filled by 12 experts and managers and analyzed with MICMAC Software. The findings revile that, the governance of agricultural water resources in Tarom city is unstable and the facilitation of stakeholder’s participation and, decentralization and delegation of authority to the local level are two main driving forces for the realization of water governance in the region. Furthermore, improving the irrigation water efficiency, formulation of appropriate regulatory policies in water supply and demand sections, as well as proper management of surface and groundwater are identified and recommendable as the key goals for improving agriculture water governance.