مقايسه ديدگاه هاي بني صدر و شهيد رجايي در سياست خارجي بر اساس نظريه نقش

Comparison of Bani Sadr and Rajaie's Views on Foreign Policy Based on Role Theory

يكي از دوره هايي كه در سياست خارجي ايران كمتر مورد توجه قرارگرفته است دوره رياست جمهوري بني صدر و نخست وزيري محمد علي رجايي است. هدف پژوهش حاضر بررسي اين دوران است. سوال اصلي پژوهش اين است كه ابوالحسن بني صدر و محمد علي رجايي چه نقشي براي سياست خارجي ايران در نظام بين الملل متصور بودند؟ و نوع تفسير از اين نقش‌ها چگونه به اختلاف‌نظر بين آنها در سياست خارجي ايران انجاميد؟ فرضيه پژوهش دو نوع تفسير «انقلابي و ارزشي» و «ليبرال و محافظه كارانه» اين دو مقام اجرايي كشور از نقش‌هاي سياست خارجي ايران را زمينه ساز اختلاف آنها و در نهايت كوتاه بودن عمر دولت بني صدر مي داند. براي پاسخ به سوال اصلي از روش اسنادي و نظريه نقش مورد اشاره كي. جي هالستي استفاده گرديد. بازه زماني پژوهش از 18 مرداد 1359 تا 31 خرداد 1360 را شامل مي شود. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد درحالي كه جمهوري اسلامي ايران طبق گفته هالستي همزمان چندين نقش را در جهان برعهده گرفته بود رئيس جمهور در نقش هايي همچون مبارزه با امپرياليسم و استكبار، نقش مدافع اسلام، نقش دولت رهايي بخش، نقش دولت سرمشق و الگو داراي اختلاف نظرهاي جدي با نخست وزير بود. حاصل اين تعارض نوعي عدم انسجام در سياست خارجي ايران گرديد كه نبود وزير امورخارجه نيز آن را تشديد كرد.

One of the periods that has received little attention in Iranian foreign policy is the presidency of Bani Sadr and Prime Minister Mohammad Ali Rajaie. The purpose of this study is to investigate this period. The main question is, what role did Abolhassan Bani Sadr and Mohammad Ali Rajaie imagine for Iranian foreign policy in the International System? an‎d how did the interpretation of these roles lead to disagreements between them in Iranian foreign policy? Research Hypothesis refer to Rajai's 'Revolutionary and Value' Interpretation and Bani Sadr's 'Liberal and Conservative' Interpretation from Iranian Foreign Policy Roles as the cause of their disagreement and ultimately the short life of the Bani Sadr administration. The documentary method was used to answer the main question. Research data was often extracted and analyzed from newspapers and memoirs. The research period is from 9 August 1980 to 21 June 1981. Research findings show that while the Islamic Republic of Iran had assumed several roles in the world at the same time, according to Holsti, the President had serious disagreements with the prime minister in playing roles of the fight against imperialism and oppression, the role of the defender of Islam, the role of the liberating state, the role of model State. The result was a kind of inconsistency in Iran's foreign policy that the absence of the Foreign Minister also exacerbated it.