توسعه راهكارهاي مواجهه با متعهد ممتنع

در روابط قراردادي بسيار ديده مي‌شود كه يك طرف قرارداد تعهدات خود را انجام داده است يا آماده به انجام آن است اما طرف ديگر نسبت به انجام تعهدات خود تاخير داشته يا از انجام آن خودداري مي‏كند و زمان به نفع يك طرف و عليه ديگري جريان دارد. در حقوق قراردادها در مواجهه با طرف ممتنع از انجام تعهد، همواره از ضمانت اجراهاي «الزام به انجام تعهد»، «تسليم موضوع تعهد به حاكم»، «فسخ» و «مطالبه خسارت» سخن به ميان آمده است در حالي كه باتوجه به سرعت متغيرهاي اقتصادي و ضرورت واكنش سريع در مقابل اين تحولات و از طرف ديگر كندي و طولاني بودن روند دادرسي، ضمانت اجراهاي مذكور كارايي و هم‏گامي لازم با ضروريات اقتصادي را ندارد. نوشتار حاضر با روش توصيفي تحليلي و ابزار كتابخانه‏اي اسنادي به دنبال پاسخ به اين پرسش است كه علاوه بر ضمانت اجراهاي مزبور، چه ابزارهاي حقوقي ديگري مي‏توان مورد شناسايي و اعمال قرار داد كه با توجه به موضوع تعهد و موقعيت طرفين راهكار مناسبي نيز باشد. از يافته‏هاي پژوهش اين نتيجه حاصل مي‌شود كه ابزارهاي حقوقي همچون؛ «جانشيني مستقيم از ممتنع»، «برائت خود به خودي ذمه»، «نگهداري يا امانت‌سپاري» و «فروش» مي‏تواند ضمانت اجراهاي مناسب ديگري باشد كه حسب موضوع تعهدات و موقعيت طرفين، مي‏تواند مورد اعمال قرار گيرد.