مباني فلسفي تمدن اسلامي از ديدگاه امام خميني (ره)

Philosophical theological foundations of Islamic civilization from the perspective of Imam Khomeini

چگونگي تحقق يك نظام تمدني براساس دين، نه به ­صورت نظري بلكه در سيرۀ فردي كه عملاً توانسته است تمدن ديني بنا نهد نياز به مباني دارد. مسئله اين تحقيق بررسي مباني فلسفي تمدني در نظامي است كه مبتني بر ايدئولوژي اسلامي بوده و اكنون به چهل سالگي خويش رسيده است. اين پژوهش درصدد است دريابد انديشۀ سياسي و اجتماعي امام خميني (ره)، براساس كدام مباني فلسفي ايشان بوده است؟ تمدن در معناي كلي خود، نظامي اجتماعي شهري مبتني­ بر اخلاق و قانون است. تأسيس حكومت توسط امام خميني(ره) بر­مبناي چهارگانه فقه، كلام، فلسفه و عرفان اسلامي استوار بود و از همين رهگذر مفهوم نظم تمدن ديني را داشت. توجه­ به نظام احسن در خلقت، وجود يك علت غايي، برهان نظم و برهان حكمت، مباني فلسفي امام خميني براي ايجاد نظم جديد تمدني اسلامي است. اين پژوهش به­دنبال بررسي مباني نظم تمدني در انديشۀ فلسفي امام خميني(ره) است. از­ اين­ رو مواردي كه دال بر مفهوم نظم در انگارههاي فلسفي امام خميني(ره) است، از منابع كتابخانه ­اي جمع ­آوري شده و براساس روش توصيفي با مفهوم نظم تمدني تطبيق گرديده است. يافته ­هاي اين پژوهش حاكي از آن است كه امام خميني(ره) براساس مبناي فلسفي خود: اولا جهان را داري نظم الهي مي­ دانست كه آن­ را در قالب نظام احسن تبيين مي­نمود. دوم اين نظام را داراي سازوكاري عملي در قالب نظام علّي ـ معلولي و منتهي ­به يك علت غايي ميپنداشت. سوم براساس اين مباني مواد انتظام بخش اجتماع انساني را استنباط نمود كه معتقد بود سعادت دنيا و آخرت انسان را در پي دارد.

Civilization in its general sense is an urban social system based on morality and law. The establishment of the government by Imam Khomeini was based on a philosophical and theological basis that had the concept of civilized order. Paying attention to the good system in creation, the existence of a causal system, the argument of order and the argument of wisdom, is the theological and philosophical basis of Imam Khomeini to create a new order of Islamic civilization. This research seeks to study the foundations of civilizational order in the theological and philosophical thought of Imam Khomeini. Therefore, in order to study this issue, the author has collected materials in Imam Khomeini's works that indicate the concept of order in Imam Khomeini's philosophical and theological ideas and has adapted them to the concept of civilized order. The findings of this study indicate that Imam Khomeini, based on his philosophical basis and theology: 1. The world was ruled by a divine order, which he explained in the form of a good system. 2. This system has a practical mechanism in the form of a causal system. 3. According to these principles, the correct extraction of the regulatory materials of human society leads to the happiness of this world and the hereafter.