اثر نيتروژن و تراكم‌ كشت بر توليد و بهره‌وري آب ذرت دانه‌اي در شرايط آبياري و ديم

Effects of nitrogen and planting density on production and water productivity of maize under irrigation and rainfed conditions

به منظور بررسي تاثير سطوح نيتروژن، تراكم كشت و آبياري بر عملكرد و بهره‌وري‌ آب ذرت، پژوهشي در دو سال متوالي (1396 و 1397) در استان گيلان، شهرستان لنگرود اجرا گرديد. اين پژوهش در قالب آزمايش اسپيليت فاكتوريل با طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي و با سه تكرار انجام پذيرفت. در كرت‌هاي اصلي تيمارهاي آبياري (آبياري كامل و ديم) و در كرت‌هاي فرعي چهار سطح مصرف كود نيتروژن (0، 100، 200 و 300 كيوگرم در هكتار) و سه سطح تراكم كاشت (10، 20 و 30 سانتي‌متر بين بذور روي رديف) قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان دادكه بين تيمارها در صفات مورد بررسي، تفاوت معني‌داري وجود دارد. همچنين نتايج مقايسه ميانگين ها نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، تعداد دانه در بلال، طول بلال، شاخص برداشت در تيمارهاي آبياري كامل به همراه مصرف 300 كيلوگرم كود نيتروژن و تراكم 20×75 و بيشترين ارتفاع بوته در تيمارهاي آبياري كامل و مصرف 300 كيلوگرم كود نيتروژن و تراكم 10×75 به دست آمد. علاوه بر اين، بيشترين بهره‌وري آب مبتني بر عملكرد دانه و بهره‌وري آب مبتني بر عملكرد بيولوژيك به ترتيب با ميانگين 85/1و 53/3 كيلـوگرم بر مترمكعب مربوط به تيمار آبياري كامل و مصرف 300 كيلوگرم در هكتار كود نيتروژن بود. نتايج نهايي تحقيق نشان داد گرچه ميزان بارندگي سالانه در منطقه مورد بررسي زياد است اما براي حصول عملكرد مطلوب ذرت نياز به آبياري كامل مي‌باشد. همچنين تراكم 20×75 مناسبترين تراكم كشت و مصرف 300 كيلوگرم كود نيتروژن بعنوان مناسبترين مديريت ذرت در منطقه معرفي مي‌گردد.

In order to investigate the effect of nitrogen fertilizer, plant densities and irrigation treatments on yield and water productivity in maize, a study was conducted as a split factorial experiment in a randomized complete block design with 3 replications in 2017 and 2018 in Gilan province.The main plots were irrigation treatments (complete irrigation, non-irrigation) and sub-plots with four levels of nitrogen fertilizer application (0, 100, 200 and 300 kg ha-1) and three levels of planting density (10, 20 and 30 cm per row). Analysis of variance showed significant differences between treatments on yield, yield components and water productivity. Results of mean comparison showed that the highest grain yield, biological yield, number of kernels per ear, ear length, harvest index in complete irrigation treatments with 300 kgN/ha and 75×20 density and highest plant height in irrigation and 300 kgN/ha treatments and density of 75×10 were obtained. In addition, the highest grain and biological water productivity were 1.85 and 3.53 kg/m3 for full irrigation and consumption of 300 kgN/ha nitrogen fertilizer, respectively. The final results showed that although annual rainfall was high in the study area, complete irrigation and 75×20 densities and 300 kgN/ha were recommended as the best experimental treatment to achieve optimal corn yield.