مطالعه ي نقوش بومي پشتي هاي شهرستان گناباد در دوره معاصر

پشتي‌ها، بافته‌هاي پرزدار كوچكي هستند كه پس از بافت،  آماده‌شده (با اليافي مانند پنبه يا پرز قالي پر مي‌شوند)و به‌عنوان تكيه‌گاه در پذيرايي‌ها مورداستفاده قرار مي‌گيرند. به علت فقدان تحقيقات جامعي درباره آثار داري بافته‌شده در شهرستان گناباد اين مقاله با شيوه پژوهشيتوصيفي باهدف رسيدن به دسته‌بندي و بازشناسي نقوش پشتي هاي گناباد و پژوهش در معنا و مفهوم آن‌ها به بررسي اين آثار پرداخته و نقوش بكار رفته بر آثار اين منطقه را مورد واكاوي قرار داده است. تلاش شده است پس از انجام مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني پاسخي براي اين سؤال يافت شود كه چه طبقه بندي مي‌توان براي آثار بافته‌شده در قالب نقوش محلي ارائه داد؟ نقش فرهنگ، آداب‌ورسوم و سنت‌هاي رايج بر روي اين آثار چيست؟ يافته‌ها نشان مي‌دهد علاوه بر نقوش بلوچ، عرب و تركمن كه ره‌آورد مهاجرت، تهاجم و يا كوچ بدين خطه از خراسان بوده، نقوش محلي برگرفته از آداب و باورها و اقليم منطقه، نقش بسزايي در اين بافته‌ها دارد. نقوش محلي را مي‌توان در پوشش گياهي اقليم مانند گل‌هاي وحشي،  محمدي، زعفران و لاله و نيز گندم و جو جستجو نمود. از درختان به سرو، كاج و بيد مجنون اشاره كرد كه همگي نقوش گياهي نمادي از استقامت، زيبايي و آرزوي بركت و روزي‌اند. نقوش جانوري در قالب بز، آهو و قوچ نشانه سرسختي و استواري و شير نمادي از آيين مذهبي عاشوراست. در پرندگان مي‌توان خروس و كبوتر را نشانه سحرخيزي و پيام‌رسان در مردم خطه كوير دانست اگرچه كبك، قرقاول، گنجشك و ... نيز مشاهده شدند. نقوش انساني در جايگاه پيشه و كار مردم، اعتقادات و آرزوي خوشبختي براي نوعروسان بر پشتي نقش زده‌شده‌اند.