بررسي روايي و پايايي مقياس خشم رانندگان و ارتباط آن با پارامترهاي روانشناختي و ارزيابي تفاوت‌ها براساس سن و جنس (مطالعه موردي: كلان‌شهر تهران)

Validity and reliability of drivers anger scale and its relationship with psychological parameters and evaluation of differences based on age and sex (Case study: Tehran metropolis)

مقياس خشم رانندگي (DAS) يكي از معتبرترين و كاربردي‌ترين ابزارها براي سنجش ميزان خشم رانندگان است. از همين رو، اين مطالعه قصد دارد تا با استفاده از ابزارهاي آماري مناسب روايي و پايايي اين مقياس را در بين رانندگان ايراني مورد ارزيابي قرار دهد. براي سنجش اعتبار اين ابزار، از دو روش تحليل عاملي اكتشافي و تحليل عاملي تأييدي استفاده شد. نتايج تحليل عاملي اكتشافي ساختار 6 عاملي را براي اين مقياس مناسب دانست. پس از آن، ساختار 6 عاملي بدست آمده از مرحله تحليل عاملي اكتشافي در دو مدل متمايز با در نظر گرفتن وجود و عدم وجود همبستگي بين خرده مقياس‌ها و همچنين مدل تك عاملي پرسشنامه به كمك تحليل عاملي تأييدي مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج اين روش نشان داد كه ساختار تك عاملي اين ابزار در مقايسه با دو ساختار ديگر مناسب نيست و علاوه بر آن بهترين مقادير مربوط به ساختار 6 عاملي بدون در نظر گرفتن همبستگي بين مؤلفه‌ها مي‌باشد. بر اساس نتايج آزمون ANOVA نيز، به طور كلي از نظر جنسيت و سن در بين شركت كنندگان ايراني تفاوت‌هاي معناداري در خشم رانندگي وجود دارد، كه در اين بين جوانان و مردان نمرات نسبتاً بيشتري را كسب مي‌كنند. علاوه بر اين، نتايج تحليل همبستگي نشان داد كه روابط معناداري بين خرده مقياس‌هاي DAS با دو مقياس افسردگي-اضطراب-استرس (DASS) و پرخاشگري باس پري (BPAQ) وجود دارد. همچنين، بين تعداد تصادفات قابل توجه با انسداد ترافيك، نمرات كلي DASS و BPAQ ارتباط معناداري وجود دارد. از طرف ديگر، روابط بين تعداد تصادفات جزئي نيز با خرده مقياس رانندگي آهسته و نمره كلي BPAQ از نظر آماري معنادار بود. سرانجام، اين مطالعه نشان داد كه پرسشنامه DAS معيار معتبر و قابل اعتمادي براي ارزيابي خشم رانندگان ايراني است.

The Driving Anger Scale (DAS) is one of the most reliable and practical tools for measuring drivers' anger. Therefore, this study intends to evaluate the validity and reliability of this scale among Iranian drivers using appropriate statistical tools. To assess the validity of this tool, two methods of exploratory factor analysis (EFA) and confirmatory factor analysis (CFA) were used. The results of EFA showed the 6-factor structure is suitable for this scale. Then, the 6-factor structure obtained from the EFA, was compared as three type of models. The results of this method showed that the one-factor structure of this tool is not suitable in comparison with the other two structures, especially the bi-factor one. According to the results of ANOVA test, in terms of gender and age, there are significant differences in driving anger among Iranian participants, which young and men get relatively higher scores. In addition, the results of correlation analysis indicated that there are significant relationships between DAS subscales with Depression-Anxiety-Stress Scale (DASS) and Buss-Perry Aggression (BPAQ) scores. Also, there are significant relationship between the number of major accidents with traffic jams, overall DASS and BPAQ scores. On the other hand, the relationships between the number of minor accidents with the slow driving subscale and the overall BPAQ score were statistically significant. Finally, this study showed that the DAS questionnaire is a valid and reliable criterion for assessing the anger of Iranian drivers.