اعتبار طرق تحمل حديث نزد شيخ صدوق (با نگاهي بر طرق اجازه، مكاتبه و وجاده)

The Validity of the Methods of Tolerating (learning with difficulty) Ḥadīth in the Presence of Shaykh al-Ṣadūq [Case Study: Permission, Correspondence, and Finding

در دوران متقدم روش‌هاي مختلفي براي دريافت حديث وجود داشته است كه از آن‌‌ها به شيوه‌هاي تحمل حديث ياد مي‌شود. در سنت اخذ حديث، طريق تحمل در اعتبار حديث مؤثر بوده است. اگرچه اجازه، مكاتبه و وجاده به عنوان طرق تحمل حديث، از اعتبار پايين‌تري نسبت به سماع و قرائت برخوردار بوده، اما اين طرق در آثار حديثي شيخ صدوق به كار گرفته شده‌ است. اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي كاربرد و اعتبار اين سه طريق نزد صدوق را مورد مطالعه قرار داده تا پايبندي وي در ذكر طرق و تأثيرگذاري آن بر اعتبار روايات را نمايان سازد. نتايج حاصل شده از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه اجازه در دو نوع مطلق و مقرون با ساير طرق تحمل حديث، از درجه اعتبار متفاوتي برخوردار بوده است و تنها اعتبار اجازه مطلق محل بحث است. صدوق به دلايل عدم دسترسي به شيخ يا عدم زمان كافي براي سماع حديث، متوسل به روش‌هاي اجازه مطلق و مكاتبه شده است. وي در اكثر موارد با لفظ اخبرنا و قيود ديگر بر طريق تحمل غيرمعمول خود، تصريح كرده است. وي قائل به عدم اعتبار وجاده بوده و تنها در نسخه اصلي توقيعات با خط معصوم (ع) وجاده را معتبر دانسته است.

There have been various methods of receiving ḥadīth in the earlier period, which are called methods of tolerating (learning with difficulty, Arabic: تَحَمُّل الحديث) ḥadīth. The method of tolerating (learning with difficulty) through the validity of the ḥadīth has been effective in the tradition of obtaining ḥadīth. Although permission, correspondence and finding (Arabic: وِجادة) as ways of tolerating ḥadīth have a lower validity than listening and reciting, but these methods have been used in the ḥadīth works of Shaykh al-Ṣadūq. This research has studied the application and validity of these three methods using descriptive-analytical method before Saduq to show his adherence in mentioning the methods and its effect on the validity of narrations. The results of this study show that permission in two absolute and conjugated (connected) types with other methods of tolerating the ḥadīth has a different degree of validity and only the validity of absolute permission is the subject of discussion. Al-Ṣadūq has resorted to the methods of absolute permission and correspondence due to lack of access to al-Shaykh or lack of time to listen to the ḥadīth. He has stipulated (clarified) through his unusual tolerating method with the word [we were informed, Arabic: أُخْبِرنا, Romanized: ukhbirnā] and other statements in most cases. He believed in the invalidity (the lack of credibility) of finding (Arabic: وِجادة) and has considered the finding valid only in the original version of the scripts (Arabic: التوقيع, Romanized: al-tawqī‘āt) with the Infallible's (al-Maʿṣūm) handwriting.