گونه شناسي معيارهاي تاريخ محور اعتبار سنجي محتواي احاديث

Typology of historical metrics based on the validation of hadith content

محتواي اخبار ظنّ برانگيز با سنجه‌هايي چون قرآن، سنّت معتبره، عقل، اجماع، مقاصد شريعت، گزاره علمي و تاريخ ارزيابي مي‌شوند. از اين ميان، آگاهي از مؤلفه هاي تاريخي در كشف علل و عوامل صدور حديث و نيز تطبيق محتواي آن بر رخدادهاي بيروني بسيار رهگشا خواهد بود. اين نوشتار با بهره از منابع كتابخانه اي و به روش تحليلي- اكتشافي، در پي گونه شناسي ملاكهاي معتبري براي نقد و تحليل احاديث است كه با دانش تاريخ و تاريخ مندي پيوندي معنادار دارند. دستاورد عمومي پژوهش اين است كه گونه هايي كه برگزاره‌هاي نقلي و تحليل عقلاني استوار هستند در قامت قرينه ها و نشانه هايي براي حكم به ميزان اعتبار حديث، نقش آفرين خواهند بود. در اين ميان، دلالت هاي قطع آفرين قصص قرآن، سنت قطعيه و رخدادهاي قطعي استوارترين منابع تاريخي نقد حديث هستند. برخي از موارد اطمينان بخش مرتبط با تاريخ نيز عبارتند از: قرائن پيراموني حديث مانند آگاهي از شاخصه‌هاي اجتماعي، سياسي و مذهبي و عادات و آداب رفتاري فضاي صدور حديث؛ شناخت منابع معتبر نقل تاريخ؛ بررسي احوال افراد و رخدادهاي گزارش شده در متن و نيز تشخبص امور عام البلوي. تحليل عقلاني و روش‌مند گزارش ها با واكاوي در قرينه هاي پيراموني نيز در فرآيند نقد تاريخي حديث بسيار سودمند خواهد بود.

The content of suspicious news is evaluated by criteria such as the Qur'an, authentic tradition, reason, consensus, the purposes of Sharia, scientific proposition, and history. Among these, knowledge of the historical components in discovering the causes and factors of the issuance of the hadith and also applying its content to external events will be very instructive. This article seeks a typology of valid criteria for critique and analysis of hadiths that are significantly linked to the knowledge of history and historicity. These genres, which are based on narrations and rational analysis, will play a role in the formation of parallels and signs to judge the validity of the hadith. The benefit of the criterion of history in the process of critique of hadith is obtained by recognizing the reliable sources of quoting history, examining the condition of individuals and events reported in the text, and being aware of the social, political and religious characteristics of the hadith publishing space. Rational and methodical analysis of reports with analysis of peripheral analogies will also be very useful in the process of historical critique of hadith.