بازيابي معناي پنهان در داستان «شهريار و شاه ­زمان» از «هزار و يك­شب» بر پايۀ تحليل انتقادي گفتمان فركلاف

Retrieving the Hidden Meaning in the story of "Shahriar and Shahzam@n" from " Hezar-o-yekShab " due to a Critical Analysis of Fairclough's Discourse

بر پايۀ رويكرد فركلاف در تحليل گفتمان، متن‌هاي روايي مي‌توانند در بازآفريني ساختارهاي فرهنگي، سياسي و اجتماعي و توليد معنا سهم مهمّي داشته باشند. قصّه‌هاي هزارويك شب نيز بافتي مبتني بر توليد معنا در ساختار متن و فرامتن دارند. همچنين قصّة شهريار و شاه­زمان نمونه­ اي است كه رابطه تغييرپذير عمل گفتمان را پنهان كرده­ است. اين پژوهش، قصة شهريار و شاه­زمان را بر پاية نظرية تحليل انتقادي گفتمان فركلاف در سه سطح توصيف، تفسير و تبيين به روش توصيفي ـ تحليلي بررسي­كرده، لايه‌هاي معنايي پنهان و آشكار متن قصّه را كاويده است. دستاورد اين پژوهش نشان­ مي‌دهد در سطح توصيف، در اين قصّه، بيشتر فعل‌ها وجه خبري دارند و فعل‌هاي منفي به‌ندرت ديده مي‌شود؛ زيرا وجود فعل‌هاي مثبت و خبري، نمايان‌گر همه ­چيزداني و حركت راوي در بطن داستان است و راوي داستان شهريار و شاه­زمان، جاي خود را به شخصيّت شهرزاد مي­ دهد. در سطح تفسير نيز اين قصّه بيانگر انديشۀ خيانت­ پيشگي و پتيارگي زنان در جامعۀ مردسالار و مبارزه بر ضد چنين انديشه­اي است. زاويه تبيين نيز نشان مي ­دهد قدرت خيانت­ پيشگي زنان، قدرتي برتر است و در صورت برخورداري مردان از قدرت انتقام خشونت آميز نيز آرامش رواني به ارمغان نمي‌آيد.

According to Fairclough's approach to discourse analysis, narrative texts can play a significant role in recreating cultural, political and social structures and producing meaning. Also, the tale of “Hezar-o-yekShab” owns a context based on meaning production within the structure of the text and hypertext. By the same token, the tale of “Shahriyar and Shahzaman” is an example cloistering the mutable relationship assigned to the act of discourse. This study examines the tale of “Shahriyar and Shahzaman” based upon Fairclough's critical discourse analysis theory at three levels of description, interpretation, and explanation in a descriptive-analytical method. It also explores the hidden and obvious semantic layers of the tale's text. The result of this study shows that at the description level of this story, most of the verbs have an indicative mood, and negative verbs are rarely seen throughout the story because the presence of positive and indicative verbs represents omniscient and the narrator's movement at the heart of the story. While the narrator of “Shahriar and Shahzaman” gives her place to the character of Shahrzad. At the interpretation level, this tale also represents the idea of betrayal and women's termagant in a democratic society, and the struggle against such an idea benefits women's community. The explanation level also indicates that betrayal's power of women is superior, and violence and revenge against them will not bring psychological peace of mind.