رويكرد قدرت واجي به فرايند تضعيف انسدادي‌هاي دهاني در زبان فارسي بر مبناي ديدگاه تاريخي فولي

The Phonological Strength Approach to the lenition of Oral Plosives in Persian Language Based on Foleyʹs Historical Perspective

تضعيف، فرايندي واجي ا‌ست كه در آن يك واحد واجي يا ضعيف‌تر توليد مي‌شود يا رساتر مي‌گردد. اين اصطلاح اغلب به فرايندهاي گوناگون ديگري بسط ‌داده مي‌شود كه ضعيف‌شدن را نشان مي‌دهند. اين ﭘﮊوهش به بررسي نقش و نوع قدرت واجي در بروز فرايندهاي «تضعيف» در زبان فارسي از تحول از فارسي ميانه به نو بر مبناي ديدگاه تاريخي فولي مي‌پردازد. به منظور انجام ﭘﮊوهش، حدود 120 واﮊه از زبان فارسي ميانه از فرهنگ‌هاي گوناگون زبان پهلوي استخراج و بررسي شده‌اند. از يافته‌هاي پژوهش اين است كه فرايندهاي واجي حذف در جايگاه پايان واژه و سايشي‌شدگي، در جايگاه‌هاي آغاز واژه، بين دو واكه و پايان هجا (پيش از همخوان‌هاي پيوستۀ آغازۀ هجاي بعد)، بر همخوان‌هاي انسدادي اعمال شده‌اند. ديگر دستاورد اين است كه تضعيف انسدادي با دو فرايند متوالي «افزايش رسايي» و «بازشدن بست توليدي» همراه بوده است.

Lenition, is a phonological process in which, a phonological segment is produced either weaker or more sonorous. This term is often applied to a variety of other phonological processes which indicate weakening. This study examines the role and the type of phonological strength in the emergence of lenition processes in the Persian language in its evolution from the Middle Persian to the modern Persian based on Foley’s historical perspective. To do this, 120 Middle Persian words from different Pahlavi dictionaries such as the small dictionary of the Mackenzie Pahlavi (1391), the Pahlavi grammar of Nyberg (1390) and the Pahlavi language dictionary of Mansouri (1394 and 1396) were collected, extracted and analyzed. One of the research findings is that the phonological processes of elision at the end of the word and fricativization at the beginning of the word, between two vowels and the coda of the syllable (before the continuant consonants of the onset of the next syllable), have been applied to plosive consonants. Another achievement is that the plosive lenition has been accompanied by two successive processes of "increasing of the sonority" and "opening of the articulatory stricture".