جنس دستوري در زبان آمُره اي

Grammatical Gender in Amora'i Language

اين مطالعه به بررسي جنس دستوري در زبان آمره اي مي پردازد. آمره اي زبان روستاي آمره از توابع خلجستان استان قم است و در آن دو جنس دستوري مذكر و مونث وجود دارند. پسوند تصريفي نشانه جنس مونث -a/-iya است. اين پسوند در واژه هاي مختوم به همخوان به صورت -aو در واژه هاي مختوم به واكه به صورت -iya نمايان مي شود. اين نشانه ها به اسم، ضمير، نشانه نكره، صفت و فعل براي تفكيك جنس واژه افزوده مي شوند. جنس دستوري فعل، صفت، ضمير و نشانه نكره براساس جنس هسته گروه اسمي تعيين مي شود. جنس حاصل از مطابقه در مابقي اجزاي جمله شيوه قاعده مندي براي تشخيص جنس اسامي است. مطابقه جنس فعل و صفت با هر نوع اسم (انسان، جاندار و بي جان) و اسامي جمع نيز مشاهده مي شود. اما مطابقه در نشانه نكره تنها در اسامي مفرد منتسب به انسان ها قابل مشاهده است. مطابقه جنس فعل در فعل هاي زمان گذشته است. در اين مطابقه با وجود اين كه تنها ضمير سوم شخص مفرد نشانه تصريفي تمايز جنس را دارد و صفات و نشانه حالت تنها با اين ضمير مطابقت دارند، مطابقه جنس در حالت كنايي فعل گذشته با همه ضماير قابل مشاهده است. در اين زبان و از نظر جنس، فعل هاي گذشته لازم با فاعل (همراه با نشانه حالت) و فعل هاي گذشته متعدي با مفعول (با نظام حالت كنايي) مطابقه دارند.

This study investigated grammatical gender in Āmora’I language. This language is spoken in Āmora village in Khalajestan rural area in Qom province. It has two grammatical genders: Masculine and Feminine. Feminine gender is marked by inflectional suffixes '-a' and '-iya'. This suffix appears as -a in consonant ending words and -iya in vowel ending words. These markers are added to nouns, pronouns, indefiniteness markers, adjectives and verbs to distinguish the gender of a word. The grammatical gender of the verb, adjective, pronoun and indefinite marker is determined based on the gender of head in noun phrase. The gender agreement is a regular-based method for distinguishing the gender of nouns in the rest of the components of the sentence. The gender agreement of verbs with adjectives is also observed with any type of noun (human, animate and inanimate) and with plural nouns. While indefinite marker agreement can be seen only in singular names attributed to humans. The verb gender agreement is only possible for past tenses. In this agreement, although third person singular pronoun which expresses the gender marker but also, it is true for all other persons.