تقابل هاي دوگانه در اشعار دفاع مقدّس

تقابل هاي دوگانه از جمله عوامل زباني است كه با تأثيرگذاري در سطح نحوي و فكري يك اثر، ساختار آن را هنري تر مي سازد و در بررسي هاي معناشناختي و ساختاري از عناصر بنيادين دستيابي به ساختار و جهان فكر و انديشۀ آثار ادبي است. در اين تحقيق كه با روش كتابخانه اي و با هدف شناخت هر چه بهتر دنياي شعري شاعران دفاع مقدّس انجام پذيرفته است، تلاش شده تا اشعار اين دوره با رويكرد توصيفي – تحليلي، براساس تقابل‌هاي دوگانه بررسي گردد. بدين منظور1340 جفت واژه متقابل، همراه با بسامد آن ها در شعر سه تن از شاعران برجسته اين دوره ( قيصرامين‌پور، عبدالجباركاكايي و عليرضا قزوه) استخراج و بر اساس انواع تقابل‌ها طبقه‌بندي گرديد. بررسي و تحليل داده‌ها نشان داد كه انواع تقابل‌ها (مدرّج، مكمّل، دوسويه، جهتي و غيره) در شعر اين دوره يافت مي شود و تقابل هاي مكمّل و ضمني بيشترين بسامد را دارند. نتيجه ديگري كه در بررسي اين اشعار حاصل شد اين است كه در سطح محتوايي نيز مفاهيم و انديشه‌هايي در تقابل با يكديگر قرارگرفته اند و مي توان گفت كاربرد تقابل ها به فرايند معناسازي و برجسته‌سازي مفاهيم مربوط به جنگ، دفاع مقدّس و مسايل سياسي، اجتماعي، فرهنگي مدنظر شاعران كمك شاياني كرده و توانسته است دغدغه هاي ذهني شاعران را از طريق برجسته سازي منتقل كند. نكته قابل توجه ديگر در كاربرد تقابل ها اين است كه در ساختار صورخيال اشعار نيز تأثير بسزايي دارند و پايه بعضي صنايع ادبي مانند تلميح، تشبيه،جناس، استعاره و غيره قرارگرفته اند.