نقد نشانه- معناشناختي مثنوي خموش‌خاتون (با تأكيد بر نظام‌هاي گفتماني گرمس)

Critique of Sign-semantics of Khamush Khatoon Masnavi (With emphasis on Garms discourse systems)

از جمله ابزارهاي فهم معنا، واكاوي متون ادبي از ديدگاه نشانه- معناشناسي است. در پژوهش پيش ­رو، بر آنيم با مطالعۀ موردي و ضمن بهره­ گيري از روش تحليل كيفي، به واكاوي مثنوي «خموش­ خاتون» رعدي، بر اساس نظام­ هاي گفتماني گرمس بپردازيم. پرسش بنيادين پژوهش اين است كه كدام يك از نظام ­هاي گفتماني گرمس در مثنوي خموش­ خاتون فرصت بروز و ظهور مي­ يابند؟ چرا؟ گرمس با ايجاد نظام ­هاي گفتماني منسجم، زمينه­اي فراهم كرد تا دريابيم كه در وضعيت اوليۀ داستان، معنا نقصاني دارد كه وجود عوامل شوشي و كنشي و به تبع آن، ايجاد نظام­ هاي گفتماني سبب مي ­شود آن معناي ناقص سير تكاملي در پيش گرفته، در وضعيت ثانويه به معنايي استعلايي تبديل گردد. داستان خموش ­خاتون نيز، از جمله روايت­ هايي است كه با عوامل شوشي و كنشي همراه است و در ميان نظام ­هاي گفتماني، سه نظام گفتماني اخلاقي- مرامي، القايي و تجويزي كه زير مجموعۀ نظام گفتماني هوشمند هستند، در آن قدرت بروز و ظهور مي­ يابند. خلق اين نظام­ ها را مي­ توان دالّ بر اين نكته دانست كه راوي آگاهانه و با شناخت جزئيات و عناصر گوناگون داستان­، روايت خود را پيش مي ­برد و هوشمندانه، نقصان معناي اوليۀ خود را با خلق نظام­ گفتماني هوشمندانه، به وضعيتي استعلايي تبديل مي­ كند.

One of the tools for understanding concept is the analysis of literary texts from the point of view of semiotics. In the present study, we intend to analyze the "Khamush Khatoon" Masnavi by Raadi, based on Greimas discourse systems, by studying the case and using the qualitative analysis method. The fundamental question of the research is which the Greirmas discourse systems in Khamush Khatoon Masnavi have the opportunity to emerge? and Why? By creating coherent discourse systems, Greimas provided a context in which to understand that in the early stages of the story, concept has the shortcomings of the existence of Sensible/Stative factors and, consequently, the creation of discourse systems that cause the incomplete concept of evolution. In the secondary case, it becomes a transcendental concept. Story Khamoush Khatoon is one of the narratives that is associated with the Sensible/Stative and action factors, and among the discourse systems, three moral- ideological, inductive and prescriptive discourse systems are under the complex of intelligent discourse system, appear in that power. The creation of these systems can be considered as a sign that the narrator consciously and knowing the various details and elements of the story, advances his narrative and intelligently transforms the loss of its original concept into a transcendental state by creating an intelligent discourse system.