بررسي و تحليل قرباني حيوانات در متون نظم روايي بر اساس نظريه‌هاي قرباني

آيين قرباني، به ‌عنوان رفتاري ديني ـ اجتماعي ازجمله آيين‌هاي كهني است كه در ميان اقوام مختلف به شيوه‌هاي گوناگون وجود داشته است. پژوهش حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي مي‌كوشد به تحليل قرباني‌هاي حيواني در متون نظم روايي (تا قرن هفتم) بپردازد. نتايج پژوهش، نشان مي‌دهد كه تعديل قرباني‌هاي انساني به قرباني‌هاي حيواني از آثار نيك پايه‌گذاران اديان الهي است. در متون مختلف ادب فارسي، اغلب حيواناتي مانند: گاو، شتر، گوسفند، اسب و گاه ماديان، گورخر، الاغ و ماكيان به مناسبت‌هاي گوناگوني مانند بلاگرداني، دفع نحوست و چشم‌زخم، شكرگزاري، كاميابي در اُمور، تولّد فرزند، تقويت روان مرده، دفع جادو و ابطال طلسم قرباني مي‌شوند. آيين قرباني در متون حماسي و عرفاني به طور يكسان بازتاب يافته است، اما در متون غنايي با توجه به فضاي عاشقان اين متون، اغلب سخن از تقديم و بخشيدن حيوانات به معابد و آتشگاه‌ها است و به ندرت از ريختن خون حيوانات سخن مي‌رود و نمود برجسته‌اي ندارد. نظريات بلاگرداني فريزر و خشنودي ايزدان از بويس و تايلور در تحليل مصاديق قرباني، كارآمدتر و انعطاف‌پذيرتر از ساير نظريه‌ها در اين باره است.