بررسي و تحليل «دنياي مطلوب» از منظر عين‌القضات همداني و روزبهان بقلي با توجه به نظري انتخاب «ويليام گلاسر»

«دنياي مطلوب» در نظري انتخاب ويليام گلاسر، مجموعه‌اي از ايماژهاي هستي است كه انسان براي بهتر زيستن در ذهن دارد؛ اين ايماژها نشان دهندۀ جهاني است كه انسان آرزو دارد در آن زندگي كند. اين مدل ايماژها از دنياي مطلوب، همان نوعي است كه عرفاي پيشين ما با برداشت از كتب مقدس و كشف و شهود شخصي به تصوير كشيده‌اند. اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي «دنياي مطلوب» از ديدگاه عين‌القضات همداني و روزبهان بقلي با توجه به نظريۀ انتخاب ويليام گلاسر پرداخته است. «دنياي مطلوب» در گفتمان ادبي عرفاني از اين نظر و در پاسخ به اين مسأله حائز اهميت است كه عرفا با ترسيم دنياي آرماني خود، پيروانشان را به سمت دنيايي قابل دسترس هدايت كرده‌اند؛ گاه نيز دنياي مطلوب آنان، دنيايي انتزاعي و غيرقابل دسترس است. عين‌القضات و روزبهان با زباني استعاري تجربيات زيست خود را تصويرگري كرده و با متوني واقع‌گرايانه، دنيايي فرا‌‌واقع‌گرايانه را تفسير كرده‌اند و كيفيت دنياي مطلوبي را كه در آن وصال حقّ تعالي و فناي في‌الله محقق مي‌شود را در مقام تشبيه به «كبرياء الله»، «وجه الله»، «صحراي جبروت»، «ازل»، «گلستان ازل» و «جهان سرمد» تعبير كرده‌اند. اين دو عارف با استفاده از انواع روش‌هاي توصيفي، تصاوير ذهني افراد را تغيير داده و آنان را به دنيايي مطلوب ـ ولو انتزاعي ـ كه در آن مطلوب‌هاي ذاتي و روان‌شناختي مانند آرامش و معنايافتگي حاكم است، رهنمون ساخته‌اند.