بررسي رابطه بين سرمايه انساني و بُعد خانوار با روش ICA

نقش و اهميت نيروي انساني به عنوان يك عامل توليد در كنار سرمايه فيزيكي از ديرباز در الگوهاي رشد مورد تأكيد قرار گرفته است. اما آنچه در نظريه هاي جديد رشد به عنوان سرمايه انساني ، معرفي مي شود، به لحاظ مفهومي حاوي دو جزء اصلي كسب دانش و كسب مهارت است كه از طريق افزايش بهره وري نيروي انساني و افزايش توليد به ازاي هر فرد، باعث افزايش توليد كل و رشد اقتصادي خواهد شد. در اين ميان،شناسايي عوامل مؤثر بر كيفيت سرمايه انساني و سرمايه گذاري مناسب بر آنها گامي در جهت بهبود رشد اقتصادي است. به اين سبب در اين مقاله به بررسي ارتباط بين سرمايه انساني و بُعد خانوار پرداخته شده است. از اين رو، نخست به توصيف ارتباط آماري بين اندازه بُعد خانوار در استانهاي كشور و سهم باسوادي در سال 1395 ،با روش ضريب كندال پرداخته شده و سپس روند تغييرات شاخص سهم باسوادي با افزايش بُعد خانوار و نيز خوشه‌بندي استان‌ها با تكنيك تحليل مؤلفه‌هاي مستقل(ICA)به عنوان هدف اصلي پژوهش مورد بررسي قرار گرفته است.نتايج نشان مي‌دهد در خانوارهاي بدون فرد باسواد،داراي يك نفر باسواد و داراي دو نفر باسواد، ارتباط معني‌دار و منفي بين بُعد خانوار و سهم باسوادي در برخي استان‌ها مشاهده و در خانوارهاي داراي سه نفر باسواد،هيچ ارتباط معني‌داري مشاهده نمي‌شود. علاوه‌بر اين، در خانوارهاي داراي چهار نفر باسواد و بيش‌تر ارتباط مثبت و معني‌دار در تمامي استان‌ها به غير از استان يزد،وجود دارد.همچنين، نتايج بررسي روند تغييرات سهم باسوادي با افزايش بُعد خانوار نشان مي‌دهد استان‌ها از حيث خانوارهاي يك تا 10 نفره‌يِ داراي يك نفر باسواد،در هفت خوشه،داراي دو نفر باسواد، در پنج خوشه، داراي سه نفر باسواد،در هفت خوشه، داراي چهار نفر باسواد،در هفت خوشه و بدون فرد باسواد در چهار خوشه قرار گرفته‌اند.در تمام خوشه‌بندي‌ها، استان سيستان و بلوچستان از حيث روند تغييرات سهم باسوادي با افزايش بُعد خانوار،در يك خوشه جداگانه نسبت به ساير استان‌ها قرار داشته و به ديگر استان‌ها شبيه نيست.