پديد آورندگان :
جوادي، حامد دانشگاه پيام نور - گروه علوم كشاورزي، ايران , موسوي، غلامرضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد بيرجند - مركز تحقيقات كشاورزي، گياهان دارويي و علوم دامي، بيرجند، ايران , ثقه الاسلامي، محمدجواد دانشگاه آزاد اسلامي واحد بيرجند - گروه كشاورزي، بيرجند، ايران , ابراهيمي، عليرضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد بيرجند - گروه زراعت، بيرجند، ايران , كوزه گر، محمد دانشگاه آزاد اسلامي واحد بيرجند - گروه زراعت، بيرجند، ايران
چكيده فارسي :
به منظور بررسي تأثير محلول‌پاشي متانول و تنش كم‌آبي بر عملكرد و اجزاي عملكرد آفتابگردان رقم پروگرس، آزمايشي در سال 1396 در مزرعه تحقيقاتي مركز آموزش علمي كاربردي جهاد كشاورزي خراسان جنوبي در بيرجند به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. دو سطح تنش كم‌آبي شامل: آبياري مطلوب (80 ميلي‌متر تبخير از تشتك) و تنش كم‌آبي (160 ميلي‌متر تبخير از تشتك) به‌عنوان عامل اصلي و پنج سطح محلول‌پاشي متانول شامل: محلول‌پاشي با آب (شاهد)، 7، 14، 21 و 28 درصد حجمي به‌عنوان عامل فرعي بودند. نتايج نشان داد كه تنش كم‌آبي قطر ساقه، تعداد دانه در طبق و نسبت وزن مغز به پوست دانه را كاهش داد. محلول‌پاشي متانول نيز باعث افزايش تعداد دانه در طبق شد. هم‌چنين، محلول‌پاشي متانول موجب بهبود اكثر صفات مورد مطالعه در شرايط آبياري مطلوب و تنش كم‌آبي شد. به‌طوري‌كه در شرايط تنش كم‌آبي محلول‌پاشي با متانول 28 درصد حجمي موجب افزايش ارتفاع بوته (9/9 درصد)، قطر ساقه (5 درصد)، تعداد برگ در بوته (7/14 درصد) و محلول‌پاشي با متانول 14 درصد حجمي موجب افزايش عدد كلروفيل‌متر (8 درصد) و محلول‌پاشي با متانول 21 درصد حجمي موجب افزايش هدايت روزنه‌اي (7/34 درصد)، وزن هزار دانه (12 درصد)، عملكرد دانه (9/27 درصد) و عملكرد زيستي (4/23 درصد) نسبت به شاهد (محلول‌پاشي با آب) شد. بر اساس نتايج اين آزمايش، حداكثر عملكرد دانه آفتابگردان در منطقه بيرجند با محلول‌پاشي متانول 28 درصد حجمي و در شرايط آبياري مطلوب به دست آمد، اما در شرايط تنش كم‌آبي، محلول‌پاشي با متانول 21 درصد حجمي جهت جلوگيري از كاهش عملكرد دانه در اين منطقه مناسب بود.
چكيده لاتين :
Introduction
Sunflower (Helianthus annuus L.) is one of the five important oil plants of Iran. Water deficit stress is one of the most important limiting factors in sunflower cultivation. Methanol is used to deal with environmental stresses, especially dehydration. Preventing or reducing light respiration, delaying leaf senescence, increasing photosynthetic activation period and leaf area duration index and increasing CO2 fixation are among the roles of methanol application in plants. Therefore, this study was conducted to investigate the effect of methanol spraying on some morphophysiological characteristics, yield and yield components of sunflower under drought stress conditions.
Materials and Methods
This field experiment was conducted as a split plot based on randomized complete block design with three replications in Birjand, Iran, in 2017. The main plots included two irrigation levels (irrigation after 80 and 160 mm evaporation form class A pan). On the other hand, the sub- plots included five levels of methanol spraying; control (spraying with water), 7, 14 and 21% v/v. Statistical analysis was performed using MSTATC software. Duncan's multiple range test at the 5% level of probability was used to compare the means.
Results and Discussion
Results showed that deficit irrigation reduced stem diameter, number of grains per head and kernel/husk weight ratio. Methanol spraying also increased the number of grains per head. Also, methanol spraying improved most of the studied traits under two irrigation treatments. So that under drought stress conditions, foliar application with 28% volumetric methanol increased plant height (9.9%), stem diameter (5%) and leaf number per plant (14.7%). Compared with control, foliar application with 14% and 21% volumetric methanol increased SPAD by 8% and 34.7%, respectively and also, increased 1000-grain weight (12%), grain yield (27.9%) and biological yield (23.4%). According to the results, under optimum irrigation conditions, maximum sunflower grain yield was obtained with 28% volumetric methanol spraying, but under drought stress conditions, spraying with 21% volume methanol was the best one.
Conclusion
The results showed that foliar application of methanol under optimum and also deficit irrigation conditions did not affect the percentage and yield of sunflower oil seed, but increased grain yield. Maximum grain yield under optimum irrigation was obtained with 28% volumetric spraying, which was 27% more than control. Also, the results showed that under arid and semi-arid conditions of Birjand, deficit irrigation with using methanol (21% volumetric) produces acceptable grain yield
