ارزيابي صفات كمي و كيفي چند رقم و لاين اميد بخش تريتيكاله در دو منطقه سرد خراسان رضوي

Evaluation of quantitative and qualitative characteristics of cultivars and promising lines of triticale in the two cold regions of Khorasan Razavi proviance

تريتيكاله كه از تلاقي بين گندم و چاودار بوجود آمده است يك محصول علوفه اي براي تغذيه دام وطيور مي باشد. اين تحقيق به منظور دستيابي به ارقام پرمحصول تريتيكاله تحت شرايط زارعين شهرستان هاي فريمان و تربت حيدريه در سال زراعي 90-1389 به اجرا در آمد. روش بررسي: براي اجراي آزمايش از طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار و 6 تيمار استفاده شد. تيمارهاي آزمايش شامل 4 لاين اميد بخش تريتيكاله انتخابي از آزمايش اليت تريتيكاله سال زراعي 1385 به نام هاي ET-85-4,ET-85-14,ET-85-15, ET-85-17 و شاهد (ET-82-15 و Juanillo 92) بود. مساحت كاشت هر لاين و رقم 4/14 = 4/2 × 6 متر مربع بود. عمليات تهيه بستر بذر و كاشت بر اساس عرف معمول زارعين انجام شد. يافته ­ها: نتايج نشان داد كه در هر يك از مناطق اجراي آزمايش از نظر آماري اختلاف معني داري بين ژنوتيپ ها براي صفات تعداد روزتا ظهور سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته و عملكرد دانه وجود داشت. بيشترين تعداد روز تا ظهور سنبله، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و ارتفاع بوته در هر دو منطقه مربوط به لاينET-85-15 بود. نتايج تجزيه مركب نشان داد كه تفاوت تعداد روزتا ظهور سنبله، عملكرد دانه و وزن هزار دانه بين دو مكان آزمايش معني دار بود. علاوه بر اين، بين ژنوتيپ ها نيز اختلاف بسيار معني داري در سطح احتمال يك درصد براي كليه صفات به غير از صفت تعداد روز تا ظهور سنبله مورد بررسي وجود داشت. اثر متقابل ژنوتيپ × مكان از بين كليه صفات، فقط براي عملكرد دانه اختلاف بسيار معني داري را نشان داد. بيشترين عملكرد دانه از جوانيلو 92 در فريمان و تربت حيدريه برآورد گرديد. بحث و نتيجه­ گيري: توسعه كشت و ترويج ارقام سازگار و پرمحصول و با كيفيت مطلوب تريتيكاله در مناطق سرد استان خراسان رضوي ضروري مي­باشد. نتايج نشان داد كه لاينET-82-15 در رديف رقم جوانيلو 92 از لحاظ عملكرد قرار داشته و منتخب جايگزيني رقم رايج (جوانيلو 92) در مناطق فريمان و تربت حيدريه خواهد بود.

Triticale is a cross between wheat and rye. As a forage crop, it is used for livestock and poultry feed. This research was conducted to achieve high-yielding cultivars of triticale on farm conditions in Torbat-e-haydaria and Fariman counties during the 2010-2011 crop year. Material and Methodology: This experiment was performed as a randomized complete block design (RCBD) with three replications and six treatments. The treatments consisted of four triticale promising lines selected of triticale elite test during the 2006 crop year called the ET-85-4, ET-85-14, ET-85-15, ET-85-17 with two checks (ET-82-15 and Juanillo 92). Planting area of ​​each group of line and cultivars were 2.4 × 6 =14.4 m2. Seedbed preparation and planting operations were carried out according to the usual custom of farmers. Findings: The results showed that each of the experimental regions there were statistically significant differences between genotypes in days to heading, thousand kernel weight, number of spikes per m2, the number of grains in spike, plant height and grain yield. The highest values of day to heading, thousand kernel weight, the number of grains in spike and plant height were produced by Juanillo 92 cultivar in two experimental locations. Results of combining analysis showed that there were significant differences between two experimental locations for day to heading, grain yield and thousand kernel weight. In addition, there were highly significant differences (p≤0.01) between different genotypes for all the studied traits (not day to heading). There was a highly significant difference for interaction of genotype × location on grain yield. The highest values of grain yield were produced by Juanillo 92 cultivar in Torbat-e-haydaria and Fariman counties. Discussion and Conclusion: Development of cultivation and propagation of suitable and high quality triticale cultivars is essential in cold regions of Khorasan Razavi province. The results showed that ET-82-15 line was similar to Juanillo 92 in terms of yield and would be a substitute for the common cultivar (Juanillo 92) in Freeman and Torbat-e-Heydariyeh.