تببين شرايط آسايش اقليمي در الگوهاي فضايي – كالبدي بافت محلات سنتي (مطالعه موردي: محلات سنتي شهر همدان)

A study of climatic comfort conditions in the spatial-physical patterns of traditional neighborhoods’ fabric: The case of Hamadan’s old neighborhoods

زمينه و هدف: گسترش شهرها طي دهه هاي اخير، موجب افت ميزان آسايش اقليمي در آنها شده است. يكي از اهداف اين پژوهش تحليل هندسه فضايي و الگوهاي ساختاري – فضايي محلات سنتي اقليم سرد و خشك در راستاي بهره گيري از اين الگو در توسعه بافت هاي مسكوني جديد و همچنين بررسي نقش و الگوي كاشت و گونه هاي فضاهاي سبز در محلات گذشته مي باشد. روش بررسي: در ابتدا مولفه هاي موثر بر آسايش اقليمي با مطالعه و بررسي ديدگاه صاحب نظران به دست آمده است. براي تجزيه وتحليل داده ها از روش شبيه سازي و نرم افزار E otect Autodesk در سه محله سنتي شهر همدان مورد تحقيق قرار گرفت. تحليل ها در ساعات صبح و عصر روزهاي 1 تير و 1 دي ماه سال 98 ، انجام شده است. يافته ها: الگوي محله هاي مركزگرا نسبت به محله هاي خطي در فصول سرد سال از شرايط بهره گيري بيشتر از آفتاب در ساعات صبح و عصر برخوردار است ، اما در الگوي محلات خطي در فصول سرد بايد تمهيدات بيشتر را براي بهره گيري از ميزان نور خورشيد به كار گرفت. با توجه به آن كه ميزان سايه اندازي در الگوي محلات خطي در فصل سرما به ميزان بيشتري از محله هاي مركزگرا مي باشد ، براي ايجاد شرايط آسايش اقليمي نيازمند تمهيدات ويژه اي هستند. بحث و نتيجه گيري: استفاده از الگوهاي مركز گرا در ايجاد محلات مي تواند باعث بالا رفتن ميزان آسايش اقليمي در محلات گردد. همچنين با توجه به نوع اقليم سرد و خشك محلات ياد شده، وجود درختان كهنسال در مراكز محله ضمن فراهم كردن موجبات عدم نفوذ بادهاي سرد غالب در محيط پيرامون، بستري براي ايجاد خنكي و آسايش اقليمي به خصوص در فصول گرم در اين مناطق شده است.

The unbridled expansion of cities during the recent decades has gradually led to the decline of their climatic comfort. One of the objectives of this study is to analyze the spatial geometry and structural-spatial patterns of traditional neighborhoods in the cold and dry climate to use the results for optimization of new residential fabrics. This study also aims to investigate the role, plantation pattern and species of the plants in the green spaces of old neighborhoods. Material and Methodology: First the factors that affect climatic comfort were identified by examining expert viewpoints. Then, Ecotect Autodesk software was used to simulate the conditions and analyze the data in three traditional neighborhoods of Hamedan City. Findings: certain measures are required in linear neighborhoods to increase their exposure to sunlight during the cold seasons because they have more shading compared to centrifugal neighborhoods during the cold periods of the year. Discussion and Conclusions: using centrifugal models can help optimize these spaces and improve climatic conditions in them. In addition to preventing the prevailing cold winds from blowing into the neighborhoods from the surrounding environments, the old trees at the center of the neighborhoods selected in this study improve coolness and climatic comfort in these spaces, especially during the hot seasons of the year.